De slogan 'duurzame ontwikkeling' wordt voortdurend herhaald door politici, milieuactivisten en vertegenwoordigers van verantwoord ondernemen. Weet u echter wat dit concept echt betekent? Waarom horen we er zoveel over en hoe vertaalt zich dit naar de realiteit?
Wat is duurzame ontwikkeling?
De meeste mensen associëren het concept van duurzame ontwikkeling intuïtief met milieubescherming. Dit is geen fout, maar een te grote vereenvoudiging. In feite betekent het een evenwicht tussen de drie factoren van de vooruitgang van de beschaving: sociaal, economisch en ecologisch. Volgens de meest populaire definitie is duurzame ontwikkeling een manier om onze planeet zo te beheren dat het welzijn van moderne mensen niet betekent dat de mate waarin in de behoeften van toekomstige generaties wordt voorzien, wordt beperkt. In de omgangstaal zou de aarde die we aan onze kinderen nalaten, op zijn minst in dezelfde staat moeten zijn als toen we haar van onze voorouders ontvingen. Het is de moeite waard om te benadrukken dat nadenken over de toekomst geen opofferingen of beperkingen in het heden hoeft te betekenen. Het doel van duurzame ontwikkeling is om de beschikbare hulpbronnen zo te beheren dat de behoeften van de moderne samenleving volledig worden bevredigd. Is het zelfs mogelijk?
Een korte geschiedenis van het idee
De inspiratie voor het concept van duurzame ontwikkeling was bosbeheer. De mens heeft al duizenden jaren hout nodig en exploiteert het op grote schaal. Op een gegeven moment realiseerden ze zich echter dat de sleutel tot overleven ligt in het zo snel kappen en planten dat het bos altijd een kans heeft om te regenereren. In een mondiale context verscheen duurzame ontwikkeling voor het eerst in 1987 als onderdeel van het G. Bruntland-rapport “Our Common Future”, gepresenteerd aan de World Commission on Environment and Development (WCED). Omdat het een revolutionair en duidelijk nodig idee was, domineerde het ook het verloop van de VN-conferentie van 1992, algemeen bekend als de Rio Earth Summit. De vrucht ervan was het beroemde Agenda 21-document, dat de basisrichtlijnen formuleerde voor de implementatie van duurzame ontwikkeling in de wereld, vooral in de context van het lokale leven. In de volgende twee decennia won het onderwerp alleen maar aan relevantie en belang. Tijdens de Top van Johannesburg in 2002, bekend als "Rio 10+", werd een partnerschapsplan opgesteld om de ontwikkelingsdoelen te bereiken. Tien jaar later, opnieuw in Rio (“Rio 20+”), concentreerden VN-vertegenwoordigers zich op het institutionele kader en de zogenaamde groene economie. Het principe van duurzame ontwikkeling werd ook opgenomen in de bindende grondwet van de Republiek Polen van 1997. Volgens artikel 5 moet het de acties van de staat sturen en passende milieubescherming waarborgen.
Doelen van gediversifieerde ontwikkeling
Zelfs de mooiste ideeën betekenen weinig als ze niet worden weerspiegeld in acties. Daarom formuleert het meest recente VN-document, bekend als de Agenda 2030, 17 reële en specifieke doelen die moeten worden bereikt als onderdeel van het beleid voor duurzame ontwikkeling. Het gaat om belangrijke zaken als:
- het verminderen van het niveau van armoede, honger en het bevorderen van welvaart op het gebied van gezondheid;
- toegang bieden tot onderwijs en gendergelijkheid;
- duurzaam water- en energiebeheer;
- ondersteuning van de economische ontwikkeling en vermindering van de werkloosheid;
- verbetering van de veiligheid in steden;
- klimaatverandering en watervervuiling tegen te gaan.
Elk van de bovengenoemde doelstellingen bevat een gedetailleerd uitvoeringsplan met veronderstellingen over de verwachte resultaten in 2030. Ze bevatten gedetailleerde richtlijnen, zoals het verminderen van de afvalproductie en het herstellen van aangetaste gebieden. Andere onderdelen zijn onder meer het beperken van illegale geldstromen en het beëindigen van stroperij en handel in beschermde planten- en dierensoorten. Een zeer belangrijk aspect van het hedendaagse implementatieplan voor duurzame ontwikkeling is mondiaal partnerschap. De ondertekenaars van de Agenda 2030 verbinden zich ertoe financiële ontwikkelingshulp te verlenen, milieuvriendelijke technologieën over te dragen en open en eerlijke handel te bevorderen.
Duurzame ontwikkeling in de chemische industrie
De chemische industrie was een van de eersten ter wereld die haar activiteiten begon te baseren op het introduceren van betrouwbare en solide principes van duurzame ontwikkeling. Schone en veilige technologieën, moderne milieuprogramma’s en productcertificering zijn slechts enkele van de acties die worden ondernomen om chemie dichter bij ecologie te brengen. Door zich aan te passen aan lokale en internationale normen, via individuele strategieën, implementeren bedrijven zoals de PCC Group steeds meer milieuaspecten in de bedrijfsplannen. De PCC-groep ging de "groene revolutie" in en definieerde een aantal belangrijke aspecten van duurzame productie die ze implementeert in haar installaties van chemische producten. Onder hen kunnen we de vermindering van de afvalproductie, beperking van het gebruik van schadelijke stoffen en het gebruik van energie-efficiënte productietechnologieën en energie uit hernieuwbare bronnen noemen. Het aanbod van de PCC Group omvat ook een hele reeks ecologische producten die tot stand zijn gekomen volgens de principes van duurzame ontwikkeling, waarvan we vooral de PCC Greenline®- producten kunnen onderscheiden.
Kunnen individuen invloed uitoefenen op duurzame ontwikkeling?
Alle bovengenoemde doelen en richtlijnen hebben duidelijk betrekking op de activiteiten van overheden en internationale organisaties. Kunnen de keuzes en gewoonten van een individu enige betekenis hebben voor duurzame ontwikkeling? Het blijkt dat ze dat kunnen. Enerzijds is het het institutionele, juridische en economische kader dat het leven van het individu bepaalt, dus negatieve globale veranderingen kunnen worden toegeschreven aan de entiteiten waaruit ze bestaan. In een toespraak op de Manchester International Conference on Sustainable Development in 1995 gaf de Australische wetenschapper MA Kahn een interessant voorbeeld van deze onderlinge afhankelijkheden. Hij beschreef een hypothetische man uit een bepaald geografisch gebied die werkloos is en daarom arm en sociaal afgewezen. Wanhopig neemt hij zijn toevlucht tot het vellen van bomen en verbranden om te overleven. Andere arme mensen volgen, wat leidt tot ontbossing en sterilisatie van de bodem. Het voedsel dat daar wordt verbouwd, bevat minder mineralen, waardoor de lokale gemeenschap niet gezond genoeg eet om de uitdagingen van vooruitgang en onderwijs het hoofd te bieden. Als gevolg hiervan verkeert de hele regio in economische stagnatie, wat leidt tot verdere werkloosheid en armoede.
Hoe kunt u bijdragen aan de duurzame ontwikkeling van de planeet?
Laten we aannemen dat u wel een baan heeft, voor uw gezin kunt zorgen en uw kinderen voldoende onderwijs kunt geven. Omdat je een vrije wil hebt, neem je elke dag beslissingen die binnen het vastgestelde wettelijke kader vallen, maar je veel vrijheid laten. U kunt bijvoorbeeld, maar hoeft niet, de richtlijnen voor milieubeheer te volgen. Ondertussen hangt de implementatie van de Sustainable Development Goals niet alleen af van overheden, maar ook van de dagelijkse beslissingen van burgers. Ze kunnen met name het milieu beschermen door:
- het gebruik van energiezuinige lampen en apparaten en het uitschakelen van onnodige lichten;
- afval scheiden ;
- water besparen in de keuken en badkamer;
- beperking van de consumptie van vlees ten gunste van plantaardig voedsel;
- herbruikbare containers selecteren;
- onnodige aankopen te beperken.
De rol van een individu houdt echter niet op bij ecologie. Binnen het idee van duurzame ontwikkeling zouden goed opgeleide en begaafde mensen anderen helpen door hun kennis en vaardigheden te delen. Het oplossen van lokale problemen, het verlenen van vrijwilligerswerk en het ontwikkelen van innovatieve bedrijfsactiviteiten zijn uitdagingen die het welzijn van een bepaalde gemeenschap en haar toekomst bepalen.
Kritiek op het concept van duurzame ontwikkeling
Het lijkt misschien dat de grandioze veronderstellingen van de Verenigde Naties onberispelijk zijn. Critici wijzen echter op de drie belangrijkste tekortkomingen van het idee van duurzame ontwikkeling: het is te saai, te algemeen en bovendien is het te laat. Volgens tegenstanders is het concept zelf niet aantrekkelijk genoeg om de harten van de mensen te winnen. Rationeel omgaan met uitgeputte hulpbronnen spreekt niet tot de verbeelding, evenmin als het idee van “minder vervuilen”. Meer positieve reacties kunnen waarschijnlijk worden uitgelokt door plannen voor ‘bloeiende ontwikkeling’ of een ecologische revolutie. De algemeenheid van zinnen die voor de gemiddelde persoon moeilijk te interpreteren zijn, helpt ook niet. Duurzame ontwikkeling wordt vaak gezien als een mooie slogan zonder specifieke inhoud. Sommige critici stellen zelfs voor om de visie op het verbeteren van alle aspecten van het menselijk leven op te geven en zich eerst te concentreren op milieubescherming. Ten slotte duikt steeds vaker het argument op dat het te laat is voor duurzame ontwikkeling. Veel ecosystemen zijn vernietigd, duizenden soorten zijn onherstelbaar uitgestorven en de klimaatverandering is te ver gegaan. Misschien moeten we ons, in plaats van te praten over duurzame ontwikkeling, liever focussen op overleven?