Chemia przyszłości – wpływ współczesnych trendów i zagrożeń na rozwój przemysłu chemicznego

Myśląc o przyszłości przestajemy mówić „kiedyś”, ale zaczynamy mówić „teraz”. Potrzebujemy natychmiastowych rozwiązań, które pozwolą nam faktycznie doczekać przyszłości.  Zastanówmy się więc nad tym, jakie trendy dominują na rynku chemicznym? Jakie zmiany czekają przemysł w najbliższych latach?

Światowy rynek chemiczny

Przemysł chemiczny dostarcza nam produkty obecne są w każdej dziedzinie życia. Takie branże jak kosmetyczna, motoryzacyjna, budowlana, farmaceutyczna, spożywcza i wiele innych, nie mogłoby istnieć bez surowców i dodatków chemicznych. Sprawia to, że chemia stanowi jeden z największych  i kluczowych sektorów przemysłowych na świecie.

W Polsce przemysł chemiczny zajmuje drugie miejsce pod względem wartości produkcji sprzedanej oraz miejsce trzecie pod względem zatrudnienia. Istotnie wpływa to na rozwój gospodarczy kraju, ponieważ polski segment chemiczny należy do światowej czołówki uwzględniając tempo wzrostu. Sytuacja ta podobnie wygląda w innych krajach. Wszechobecność chemii sprawia, że zajmuje ona ważne miejsce w światowym przemyśle.

Globalne trendy bardzo silnie kształtują perspektywy przemysłu chemicznego. Jednak wciąż stawiane są przed nim nowe wyzwania. Tempo obecnych zmian w popycie oraz priorytetach napędzają głównie nowe technologie i cyfryzacja, ale także zwiększone zapotrzebowanie na ochronę środowiska i efektywne gospodarowanie zasobami. By zwiększyć swoją konkurencyjność na rynku, branża chemiczna podejmuje kolejne działania, pozwalające na wpisanie się w najpopularniejsze trendy. Dlatego też istotnie podkreśla się kluczową rolę producentów chemii, którzy dostarczają produkty będące niezbędnym elementem do utrzymania zrównoważonego rozwoju światowej gospodarki.

Zastanówmy się jakie trendy i wyzwania stawiają konsumenci wobec branży chemicznej na drodze do rozwoju oraz konkurencyjności na rynku przemysłowym.

Po pierwsze – jakość życia

Należy zauważyć, że rozwój przemysłu chemicznego ma istotny wpływ na poziom życia społeczeństwa. Szacuje się, że w 2050 roku populacji ludności na świecie osiągnie poziom ponad 9 miliardów, co może spowodować szereg różnorodnych problemów. Trudności będą się wiązały z dostarczeniem dostatecznej ilości zasobów naturalnych oraz energii. Poważnym zagrożeniem może stać się także ograniczona ilość pożywienia. Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) przewiduje, że do 2050 roku konieczne będzie zwiększenie produkcji żywności nawet  o 70%.

Na łamach Buisness Insider zwraca się uwagę, że jeśli nie podejmiemy żadnych działań zapobiegających klimatycznej katastrofie to PKB (Produkt Krajowy Brutto) może skurczyć się o 18% do 2050 roku, w tym Europa może utracić aż 11%. Zmiany jakie nas czekają mogą spowodować spadek ilości terenów pod hodowlę zwierząt oraz uprawy, wymieranie niektórych gatunków, a także anomalia i zmiany klimatyczne, które sprawią, że część terytoriów nie będzie stwarzała warunków do życia.

Również badania naukowe prowadzone przez australijskie centrum naukowe Breakthrough National Centre for Climate Restoration potwierdzają, że jeśli nie wykonamy stanowczych kroków w walce ze zmianami klimatycznymi, to ludzkość może czekać zagłada. Podwyższenie temperatury o 3 stopnie Celsjusza w ciągu najbliższych 30 lat może spowodować, że nawet 35% globalnej powierzchni lądu i około 55% światowej populacji przez 20 dni w roku będzie narażone na śmiercionośne warunki, które pojawią się jako następstwo potężnych susz, topniejących pokryw lodowych oraz niszczejących lasów.

Ta wiedza pozwala na stwierdzenie, że rozwój przemysłu chemicznego w najbliższych latach będzie miał ogromne znaczenie dla całej ludzkości. Jesteśmy zmuszeni do poszukiwania alternatywnych źródeł dla niezbędnych do życia surowców czy też wdrażania technologii odpowiadających za produkcję wyrobów syntetycznych. Przemysł podejmuje się także ciągłych starań o zmniejszenie emisji zanieczyszczeń, które mają ogromny wpływ na postępujące zmiany klimatyczne.

Po drugie – ekologia

Wiele zmian związanych z pro-środowiskowym podejściem do produkcji wyrobów chemicznych determinowanych jest przez regulacje unijne oraz dyrektywy wewnętrzne poszczególnych państw. Jednak główną przyczyną jest wzrost świadomości społeczeństwa, które coraz lepiej orientuje się w zagrożeniach płynących ze szkodliwych dla środowiska działań. Przez długi czas ekologiczny wizerunek nie był utożsamiany z branżą chemiczną. Dlatego obecnie przemysł kładzie mocny nacisk na zrównoważony rozwój i głośno mówi o tym w swojej komunikacji. Za wspomnianymi zmianami podąża szereg inicjatyw, takich jak wykorzystanie surowców pochodzenia naturalnego, energooszczędna technologia produkcji, czy też redukcja emisji CO₂.

Wśród ekologicznych produktów chemicznych prym wiedzie między innymi kategoria self care, chemia gospodarcza oraz surowce dla branży opakowaniowej, a także spożywczej.  Konsumenci stawiają na marki, które za cel obrały minimalizację negatywnego wpływu na środowisko, ochronę zdrowia oraz naturalnych zasobów, czy poprawę warunków życia lokalnych społeczności.  Dlatego też zapotrzebowanie na produkty ekologiczne skupia się głównie wśród wyrobów, z którymi mamy najbliższy kontakt na co dzień. Eko oraz bio kosmetyki czy też detergenty cieszą się dużym powodzeniem na półkach sklepowych. Dla klientów coraz bardziej liczą się szczególnie takie cechy jak skuteczne działanie, naturalny skład, możliwość biodegradacji oraz ogólny wpływ na naszą planetę. Przemysł chemiczny stoi przed wielkim wyzwaniem by sprostać tym wymaganiom i dostarczyć wysokiej jakości, ekologiczne produkty.

Firmy takie jak Grupa PCC od lat wprowadzają zmiany i dostosowują instalacje produkcyjne oraz procesy do aspektów zrównoważonego rozwoju. Wśród kluczowych rozwiązań jakie podejmuje przemysł jest pozyskiwanie energii do procesów produkcyjnych z odnawialnych źródeł, takich jak energia wiatrowa, wodna czy geotermalna. Wzrasta także poziom wykorzystania surowców pochodzenia naturalnego. Już na etapie projektu formulacji podejmuje się również temat możliwości ich biodegradacji, recyklingu (przeczytaj również o upcyklingu) czy późniejszego wykorzystania dedykowanemu branżom nastawionym na ekologię, takim jak np. budownictwo pasywne.

Po trzecie – zdrowie i bezpieczeństwo

Od prawie dwóch lat żyjemy w świecie dotkniętym pandemią COVID-19. Nieznane zagrożenie, jakie przyniosła nowa choroba, spowodowało popularyzację trendów związanych ze wzmożoną ochroną zdrowia i dbałością o higienę.

Potwierdzono, że jedną z metod, która zmniejsza ryzyko zakażenia drobnoustrojami chorobotwórczymi jest dbałość o higienę i skuteczna dezynfekcja. Tym samym do najbardziej poszukiwanych grup produktowych dołączyły surowce niezbędne do produkcji preparatów medycznych oraz farmaceutycznych, a także środków do dezynfekcji.  W ten sposób chemia nabrała jeszcze większego znaczenia jako branża strategiczna dla światowej gospodarki.

Wśród chemikaliów, które są najczęściej wykorzystywane w tych dziedzinach wymienić można między innymi Podchloryn sodu, Ług sodowy, Kwas monochlorooctowy czy Kwas solny. Ogromną popularnością cieszy się również sprzedaż gotowych dezynfektantów w postaci środków ochrony osobistej, preparatów do odkażania powierzchni domowych, ale także do użytku profesjonalnego na potrzeby dezynfekcji miejsc publicznych, miejsc pracy, fabryk, szkół i innych dużych obiektów.

W ramach wspólnej walki z pandemią producenci przekładali swoje moce produkcyjne na instalacje odpowiedzialne za wytwarzanie poszukiwanych surowców, aby zwiększyć do nich dostęp, ale także charytatywnie przekazywały część gotowych wyrobów do najbardziej potrzebujących miejsc. To potwierdza jak istotną rolę pełni przemysł chemiczny w zapewnieniu ochrony zdrowia i życia.

Po czwarte – nowe technologie

Współczesny świat cały czas stawia na rozwój. Każdego dnia wzbogacamy się o kolejne odkrycia i nowoczesne technologie, które polepszają komfort naszego życia. Jak zostało wspomniane na początku artykułu: „przemysł chemiczny dostarcza nam produkty, które obecne są w każdej dziedzinie życia”, dlatego właśnie dostępność różnorodnych surowców chemicznych leży u podstaw wielu wynalazków.

Jednym z kluczowych odkryć końcówki XX wieku było stworzenie światłowodu. Jego struktura opiera się o takie materiały jako włókna szklane oraz tworzywa sztuczne. Dzięki wykorzystaniu tego typu przewodów możliwe jest przesyłanie danych z prędkością dochodzącą do kilku terabitów na sekundę.

Jednak wprowadzenie technologii światłowodowej nie tylko zapewnia nam szybszy dostęp do internetu, ale też pozwoliło zmniejszyć zużycie energii. Uwzględniając około 4 miliardów aktywnych użytkowników sieci internetowej na całym świecie, możemy sobie wyobrazić, że przesyłają oni bardzo duże ilości danych, które wymagają wysyłania, przetwarzania oraz przechowywania. W celu dostarczenia tych usług wykorzystywano niezliczone kilometry kabli, wiele serwerów i urządzeń odpowiedzialnych za przesył danych, które zanieczyszczały środowisko wykorzystując ogromne ilości energii. Międzynarodowa Agencja Energetyczna alarmuje, że wzrost emisji CO2 przez globalną sieć do 2040r. ma stanowić około 14% światowych emisji, co oznacza wzrost o 10% więcej niż obecnie.

Dlatego też istotna jest popularyzacja nowych rozwiązań takich jak usługi chmurowe czy światłowody, które mogą znacznie wpłynąć na redukcję emisji dwutlenku węgla. Dla przykładu kable światłowodowe zapewniają nieporównywalnie większy zasięg transmisji  względem tradycyjnych technik, co umożliwia eliminację wielu urządzeń dodatkowo pobierających energię.

Produkcja światłowodów to nadal skomplikowany proces, a jednym z najważniejszych etapów jest przygotowanie preformy, która jest stosowana do pozyskania światłowodu. Do wytwarzania preform wykorzystuje się między innymi Tetrachlorek krzemu, który staje się coraz bardziej popularnym surowcem chemicznym. W produkcji włókien o niskim poziomie tłumienia zastosowanie znajduje także ultraczysty Tetrachlorek krzemu, dostępny także w ofercie Grupy PCC.

Istotnym jest więc aby przemysł angażował się w produkcję nowych surowców i rozwój technologii, które mogą korzystnie wpłynąć na bezpieczeństwo ludzi oraz środowiska. Tak by wprowadzanie proekologicznych zmian stało się jeszcze łatwiejsze i każdy z nas mógł adaptować je w swoim domu.

Po piąte – dom

Jeśli już mowa o wprowadzaniu nowoczesnych technologii do własnych czterech kątów, należy zwrócić uwagę jak istotną rolę odgrywają surowce chemiczne wykorzystywane w branży budowlanej.

W ostatnim czasie coraz więcej osób postanawia spełnić marzenia o własnym domu czy też mieszkaniu, co przyniosło duże zapotrzebowanie na materiały budowlane. Komfort i bezpieczeństwo to kluczowe aspekty, na które zwracają uwagę klienci. Wysokiej jakości produkty powinny więc spełniać te oczekiwania, dlatego też producentom stawiane są coraz wyższe wymagania.

Ogromną popularnością cieszy się budownictwo pasywne, które jest jednym z najbardziej zaawansowanych rodzajów energooszczędnego budownictwa. Jedną z największych zalet budynków pasywnych jest to, że do ich ogrzania potrzebne jest około siedmiokrotnie mniej energii niż w przypadku budynku wykonanego zgodnie z obowiązującymi normami. Tego typu budowle wyróżnia zastosowanie rozwiązań, które minimalizują zużycie energii w trakcie eksploatacji, a jednym z nich jest np. zapewnienie bardzo dobrej izolacji cieplnej.

By jeszcze bardziej zredukować emisję CO₂, pochodzącą z gospodarstw domowych, coraz częściej możemy spotkać się z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii. Przykładem tego mogą być panele fotowoltaiczne, które przetwarzają energię słoneczną. Na ten moment jest to nadal dość kosztowna inwestycja, jednakże płynące z niej korzyści przekonują coraz większą część społeczeństwa do jej podjęcia. Również branża chemiczna podejmuje kroki w kierunku rozwoju i wzmożonej produkcji surowców do wytwarzania paneli (takich jak np. tetrachlorek krzemu), by technologia ta stała się jeszcze bardziej korzystna ekologicznie oraz ekonomicznie.

Wśród produktów dedykowanych branży budowlanej dużą popularnością cieszą się także dodatki do betonu i zapraw, izolacje poliuretanowe czy też dodatki oraz surowce z grupy CASE (C – coatings, A – adhesives, S – sealants, E – elastomers). Wśród nich możemy wyróżnić gotowe izolacje cieplne, czy też systemy poliuretanowe oraz kleje poliuretanowe. Natomiast spośród dodatków do betonu i zapraw na rynku powodzeniem cieszy się Mikrokrzemionka (Pył krzemionkowy).

Jaka przyszłość czeka branżę chemiczną?

Ostatnie lata potwierdziły, że trudno jest nam przewidzieć przyszłość. Nieoczekiwany wybuch pandemii, nowe uwarunkowania polityczne, ale także zmiany klimatyczne i każde inne zjawiska w skali globalnej mają wpływ na panujące trendy. Dlatego musimy myśleć przede wszystkim o działaniach skierowanych na „teraz” by zapewnić sobie warunki do życia w przyszłości.

Jak pokazują badania naukowe oraz potrzeby rynku, chemia odgrywa bardzo dużą rolę w rozwoju przemysłu i zapewnieniu niezbędnych do życia dóbr czy technologii. Wszystko co nas otacza składa się z atomów i cząsteczek. Dlatego chemia zawsze będzie pojawiała się u podstaw istnienia nowych odkryć czy wynalazków. W odpowiedzi na zapotrzebowanie ze strony konsumentów oraz problemy z jakimi boryka się świat, branża chemiczna cały czas się rozwija i dostosowuje swoje moce produkcyjne.

Oprócz ukierunkowania na zapewnienie niezbędnej do przeżycia ilości zasobów naturalnych, energii czy też surowców do produkcji żywności i leków, trudno przewidzieć na jakie chemikalia będzie największe zapotrzebowanie w przyszłości. Jednakże możemy być pewni, że chemia jeszcze nie raz zaskoczy nas nowym odkryciem i na długo pozostanie dla nas jedną z najważniejszych gałęzi przemysłu.

Marta Lipka
Marketing Specialist
PCC Rokita

 

Źródła:

https://businessinsider.com.pl/technologie/nauka/katastrofa-klimatyczna-jak-bedzie-wygladal-swiat-w-2050-roku/w5wmwky
https://www.national-geographic.pl/artykul/raport-cywilizacja-ludzi-upadnie-do-2050-chyba-ze-zatrzymamy-zmiany-klimatyczne
https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/energy-and-resources/articles/Raport-Chemistry-4-0.html
https://www.opzz.org.pl/assets/opzz/media/files/f76c01c8-1f3a-45a8-bfd8-44aa50bde223/przemysl-chemiczny-1.pdf
https://www.kierunekchemia.pl/artykul,54851,prognoza-dla-chemii.html