Co to jest budownictwo pasywne?

Czym jest dom pasywny?

Budynki zeroenergetyczne, energooszczędne, pasywne – od kilku lat określenia te robią zawrotną karierę w branży budowlanej. Niestety, wiele osób w dalszym ciągu używa ich w nieodpowiednim kontekście, nie rozpoznając różnic pomiędzy poszczególnymi standardami. Jeśli chodzi o dom pasywny definicja jest dość prosta – mianem tym określa się budynki, których roczne zapotrzebowanie energetyczne nie przekracza 15 kWh/m². Mowa tutaj o energii pierwotnej, służącej do ogrzewania i oświetlenia pomieszczeń, przygotowania ciepłej wody oraz zasilania urządzeń. Aby spełniać tak wyśrubowane normy, pasywne budownictwo wykorzystuje szereg nowoczesnych rozwiązań, materiałów oraz technologii, pozwalających zminimalizować zapotrzebowanie energetyczne do niezbędnego minimum, przy jednoczesnym, maksymalnym wykorzystaniu energii pochodzącej z natury.

Czym charakteryzuje się pasywne budownictwo?

Prawidłowo wzniesiony dom pasywny powinien odznaczać się doskonałą izolacją termiczną, która znacząco ograniczy ryzyko utraty ciepła z wnętrza pomieszczeń. Konstrukcja takiego budynku, przyjęte rozwiązania architektoniczne i materiałowe powinny w jak największym stopniu wykluczać powstawanie mostków cieplnych, czyli miejsc, przez które z domu ulatnia się najwięcej ciepła. Z tego względu budownictwo pasywne wyróżnia się takimi charakterystycznymi właściwościami, jak m.in.:

• proste bryły budynków, projektowanych na planie prostokąta lub kwadratu,
• unikanie trudnych do zaizolowania elementów: attyk, wykuszy, lukarn, itp.,
• duża powierzchnia przeszkleń od strony popołudniowej, w celu maksymalnego wykorzystania energii słonecznej,
• unikanie projektowania otworów okiennych od strony północnej, w celu zapobiegania stratom energii cieplnej,
• odpowiedni rozkład pomieszczeń, minimalizujący konieczność ich doświetlania i ogrzewania,
• zastosowanie nowoczesnych technologii, np. wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła (rekuperacji),
• wykorzystanie odnawialnych, ekologicznych źródeł energii jak instalacje fotowoltaiczne czy pompy ciepła.

Budynki pasywne a domy energooszczędne

W dalszym ciągu bardzo powszechne jest mylenie domów energooszczędnych z budownictwem pasywnym. Tymczasem, różnica pomiędzy tymi dwoma standardami jest diametralna. Przede wszystkim jego roczne zapotrzebowanie energetyczne powinno wynosić od 30 do 60 kWh/m² – to nawet czterokrotnie więcej niż w przypadku domu pasywnego!

Pod względem architektonicznym, różnice są niewielkie – w obu przypadkach liczą się prosta forma i wysokiej jakości termoizolacja. Budynki pasywne obowiązkowo powinny mieć dach jedno- lub dwuspadowy, podczas gdy w przypadku domów energooszczędnych taki układ połaci nie zawsze jest koniecznością. Różnica widoczna jest również na poziomie instalacji grzewczej. Podczas gdy pasywne domy praktycznie nie korzystają z klasycznych rozwiązań, jak piece na paliwo stałe czy kotły kondensacyjne, ich zastosowanie w budownictwie energooszczędnym jest już powszechne. Jednak są to urządzenia grzewcze o znacznie mniejszej mocy niż te wykorzystywane w domach tradycyjnych.

Dofinansowanie do budowy domu pasywnego

Koszty budowy domu energooszczędnego można zmniejszyć dzięki dofinansowaniom pochodzącym zarówno ze środków Unii Europejskiej, programów rządowych, jak i samorządowych. Dotacje oraz ulgi podatkowe dotyczą przede wszystkim nowoczesnych rozwiązań energetycznych, takich jak instalacje fotowoltaiczne, pompy ciepła czy systemy rekuperacji, ale również przedsięwzięć związanych z termomodernizacją budynku czy wymianą instalacji grzewczej.

Pasywny dom zaczyna się od projektu

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że warunkiem umożliwiającym budowę prawdziwie pasywnego domu, jest przemyślany projekt, uwzględniający niezbędne technologie oraz rozwiązania konstrukcyjne i materiałowe. Już na etapie planowania budowy należy pomyśleć o wykonaniu odpowiedniej izolacji termicznej budynku, systemach pomagających odzyskiwać ciepło czy optymalnym rozkładzie pomieszczeń, umożliwiającym maksymalne wykorzystanie światła słonecznego. Jakiekolwiek błędy na etapie projektowania skutecznie obniżą właściwości energetyczne budynku. Właśnie dlatego, jeśli marzy Ci się naprawdę pasywny dom, zleć wykonanie projektu wyspecjalizowanej w tym zakresie pracowni lub wybierz jeden z wielu gotowych planów z możliwością adaptacji.

Izolacja w domu pasywnym

Jednym z podstawowych czynników, które decydują o tym, że dom spełnia wymogi pasywnego budownictwa, jest odpowiednio wykonana izolacja cieplna. Dotyczy to nie tylko ocieplenia ścian zewnętrznych i wewnętrznych, ale także fundamentów, stropów, posadzek czy skosów. Domy pasywne charakteryzują się znacznie grubszą warstwą izolacji, sięgającą nawet 30 cm. Do jej wykonania używa się różnego rodzaju materiałów termoizolacyjnych, które maksymalnie uniemożliwiają przenikanie ciepła. Wśród nich możemy wyróżnić  np. pianki poliuretanowe. Systemy izolacji oparte na piankach PUR wykazują ponadprzeciętną szczelność, są bardzo łatwe w aplikacji, a dodatkowo izolacje natryskowe dają możliwość docieplenia dowolnych elementów konstrukcji budynków.

Szeroki wybór natryskowych izolacji cieplnych oraz systemów poliuretanowych znajdziemy w ofercie Grupy PCC. Są to produkty stworzone z myślą o budownictwie pasywnym i budownictwie ekologicznym.

Jeśli mamy już za sobą wybór odpowiedniej izolacji, to warto również zwrócić uwagę na wybór drzwi i okien o odpowiednich współczynnikach cieplnych.

Wentylacja pasywnych budynków

Ze względu na wysokie straty ciepła powodowane wentylacją grawitacyjną, jej zastosowanie w budownictwie pasywnym nie ma racji bytu. W takich domach koniecznie jest użycie mechanicznej wentylacji z odzyskiem ciepła, czyli popularnej rekuperacji. Odpowiednio zaprojektowany system nawiewno-wywiewny może zmniejszyć straty cieplne nawet o 80%. Ciepło pozyskiwane z powietrza może posłużyć do ogrzania domu lub przygotowania ciepłej wody, dodatkowo ograniczając skalę wykorzystania instalacji grzewczej.

Z jakich materiałów można zbudować dom pasywny?

Współczesne pasywne budownictwo wykorzystuje wiele materiałów budowlanych oraz technologii, w jakich można wznosić energooszczędne konstrukcje. Ściany budynku pasywnego zazwyczaj są dwuwarstwowe lub trójwarstwowe i mogą być stawiane z wykorzystaniem:

• betonu komórkowego,
• drewna,
• keramzytobetonu,
• silikatu,
• ceramiki,
• gotowych elementów prefabrykowanych.

Wybór materiałów zależy od wielu czynników, m.in. rodzaju projektu, preferencji inwestora, warunków gruntowych oraz klimatycznych, a także zastosowanych instalacji czy rozwiązań konstrukcyjnych.

Technologie wykorzystywane przez pasywne budownictwo

Jak pokazuje powyższa, długa lista materiałów budowlanych, z których da się postawić pasywny dom, wykonawcy mogą zdecydować się na jedną z wiodących technologii budowy. Obecnie, obiekty spełniające wymogi budownictwa pasywnego mogą powstawać również w technologii szkieletowej, jako domy z bali lub prefabrykowanych elementów drewnianych, nadal jednak za wiodącą uznaje się tradycyjną, murowaną metodę.

Bardzo ważne jest, aby budowę domu pasywnego powierzyć specjalistom z odpowiednim doświadczeniem. Stawianie pasywnych budynków systemem gospodarczym nie wchodzi w grę. Inwestycja wymaga bowiem specjalistycznej wiedzy, która pozwoli uniknąć błędów, mogących skutkować zwiększeniem zużycia energii oraz stratami ciepła, w których efekcie dom nie będzie spełniał restrykcyjnych norm budynku pasywnego.

Ogrzewanie w domu pasywnym

Ideą pasywnego budownictwa jest całkowita rezygnacja z ogrzewania wykorzystującego paliwa kopalne, takie jak węgiel czy popularny w Polsce ekogroszek. Niestety, ze względu na warunki klimatyczne panujące w naszym kraju, całkowita rezygnacja z urządzeń grzewczych zwykle nie jest możliwa. Dlatego poza odpowiednim rozplanowaniem pomieszczeń oraz zapewnieniem dużych przeszkleń od strony południowej, ważny jest również wybór ekologicznych źródeł grzewczych, takich jak pompy ciepła czy ogrzewanie na podczerwień zasilane prądem z domowej instalacji fotowoltaicznej.

Ile kosztuje budowa domu pasywnego?

Inwestorzy, rozważający budowę domu pasywnego muszą liczyć się z tym, że koszt całego przedsięwzięcia przewyższy koszty realizacji tradycyjnego lub energooszczędnego budynku. Wynika to z konieczności zastosowania konkretnych rozwiązań materiałowych oraz technologicznych, a także cen robocizny. Oczywiście, ostatecznie to, ile zapłacimy za budynek pasywny, zależeć będzie m.in. od powierzchni domu, liczby kondygnacji, wybranego projektu, a także rodzaju zastosowanych materiałów oraz technologii.

Budownictwo pasywne to wymierne oszczędności

Pewne jest jedno – pomimo wyższych nakładów inwestycyjnych, budowa domu pasywnego się opłaca. Przede wszystkim, ze względu na fakt, iż zwraca się w postaci znacznie niższych opłat za prąd, ciepłą wodę czy ogrzewanie. Jednak oszczędności finansowe związane z eksploatacją to niejedyne korzyści. Równie istotne jest to, że taki dom jest niezwykle komfortowy dla użytkowników oraz przyjazny dla środowiska. W czasach, gdy troska o czystą planetę staje się coraz ważniejszym elementem codziennego życia, a globalne działania zmierzają do maksymalnego ograniczenia eksploatowania konwencjonalnych źródeł energii, pasywne budownictwo idealnie odpowiada na potrzeby czasów, w których żyjemy.