Co to jest ekologia? Wszystko, co musisz wiedzieć!

Czym jest ekologia?

Poszukując odpowiedzi pytanie o to, co oznacza wyraz ekologia, warto zdawać sobie sprawę z faktu, że jest to jedna z dziedzin biologii. Głównym obszarem zainteresowania ekologów jest opisywanie zależności pomiędzy poszczególnymi gatunkami żywych organizmów, a ich naturalnym środowiskiem życia. Ekologia równocześnie zajmuje się także badaniem określonych zjawisk, jakie zachodzą pomiędzy rozmaitymi formami życia.

Definicja ekologii według Słownika Języka Polskiego

Pojęcie ekologii bardzo krótko i zwięźle wyjaśnia Słownik Języka Polskiego. Zgodnie z zawartą w nim definicją, termin ten można interpretować dwojako:

• jako dziedzinę biologii badającą organizmy w ich środowisku,
• jako działania, które propagują ochronę środowiska.

Jak więc widać, ekologię możemy utożsamiać nie tylko z dziedziną naukową, ale także z określonym wzorcem postępowania, którego celem jest m.in. ochrona przyrody czy przeciwdziałanie zanieczyszczaniu środowiska naturalnego.

Termin „ekologia” – szersze wyjaśnienie pojęcia

Jeśli dla kogoś słownikowa definicja jest zbyt uboga, może sięgnąć do innych źródeł, gdzie termin ten objaśniany jest szerzej i znacznie bardziej szczegółowo. Słowo to, na przestrzeni ostatnich dekad doczekało się wielu interpretacji, dlatego obecnie trudno o jedyną poprawną odpowiedź na pytanie o to, czym zajmuje się ekologia. Struktura i funkcjonowanie ekosystemów to z pewnością podstawowy przedmiot zainteresowania ekologów, jednak ich działania dotyczą również wielu innych obszarów, np. oddziaływań pomiędzy biosferą a człowiekiem, sposobu rozmieszczenia poszczególnych organizmów w środowisku czy badania zjawisk zachodzących pomiędzy poszczególnymi gatunkami.

Jakie są rodzaje ekologii?

Ekologia doczekała się nie tylko wielu definicji, ale także licznych odmian i podkategorii. Jej najważniejsze rodzaje to m.in.:

• ekologia społeczna – termin ten odnosi się do umieszczania jednostki należącej do danego gatunku w środowisku, które nie jest dla niego naturalne, w celu poznania jego charakterystycznych cech,
• ekologia ewolucyjna – jej celem jest badanie historii ewolucji oraz rozwoju poszczególnych organizmów żywych,
• ekologia populacyjna – pojęcie to oznacza działania związane z badaniem liczebności oraz obserwowaniem funkcjonowania poszczególnych populacji organizmów,
• ekologia behawioralna – pozwala obserwować zachowania wybranych gatunków organizmów żywnych w nowym środowisku.

Oprócz wyżej wymienionych podgatunków ekologii istotną funkcję pełnią również autoekologia, zajmująca się badaniem funkcjonowania oraz rozwoju organizmów w ich naturalnym środowisku, oraz synekologia, badająca grupy wybranych organizmów oraz ich wzajemne oddziaływania.

Kim jest ekolog?

Wiedząc już, co to jest ekologia i czym zajmuje się ta niezwykle istotna nauka, warto również bliżej poznać specyfikę zawodu ekologa. Zgodnie z definicją, mianem tym określa się naukowców, których głównym zajęciem jest badanie i opisywanie oddziaływań oraz zjawisk zachodzących pomiędzy organizmami żywnymi a środowiskiem. Ekolodzy pełnią we współczesnym świecie niemiernie ważną funkcję – dzięki nim możemy m.in. bliżej poznać i lepiej zrozumieć świat żywych organizmów.

Fakty i mity o działaniach ekologów

Niestety, działania ekologów często utożsamiane są z niemającym wiele wspólnego z prawdą stereotypem. Przez lata wokół ekologii i samych ekologów narosło wiele mitów, przedstawiających ich jako osoby przykuwające się do drzew czy wręcz blokujące rozwój cywilizacyjny. Artykuł dotyczący tego, czym jest ekologia, to doskonała okazja, by rozprawić się z niektórymi z nich.

Mit nr 1: ekolodzy chcą blokować wszelkie inwestycje.

Manifestowanie sprzeciwu nie oznacza chęci zablokowania budowy drogi czy realizacji dowolnej, innej inwestycji. Celem akcji proekologicznych jest wskazanie zagrożeń, z jakimi wiąże się dane przedsięwzięcie i wypracowanie kompromisowych rozwiązań, a nie zmuszanie do rezygnacji z zaplanowanego zadania.

Mit nr 2: ekolodzy siłą przekonują do zmiany stylu życia.

Nie jest prawdą postrzeganie ekologów jako osób, które wręcz siłowo przekonują innych do zmiany zachowań lub stylu życia, np. rezygnacji z jedzenia mięsa czy używania jednorazowych opakowań. Rolą ekologa jest edukowanie oraz przedstawianie wpływu, jaki określone działania wywierają na środowisko, a nie nakłanianie, czy wręcz zmuszanie do przyjęcia nowych nawyków.

Mit nr 3: ekolodzy wolą przykuwać się do drzew, zamiast współpracować.

Kolejnym, mającym niewiele wspólnego z prawdą stwierdzeniem jest to, jakoby ekolodzy skupiali się wyłącznie na przynoszących rozgłos akcjach protestacyjnych, jak osławione „przykuwanie się” do drzew czy rozwieszanie transparentów. Zauważyć trzeba, że tego rodzaju inicjatywy podejmowane są głównie przez aktywistów stowarzyszonych w wielu fundacjach i organizacjach proekologicznych. Rolą ekologów jest z kolei rzetelna, merytoryczna dyskusja, opracowywanie ekspertyz czy wydawanie opinii potwierdzonych naukowymi badaniami.

Ekologiczny – czyli jaki?

Nie ulega wątpliwości, że ekologia to pojęcie niezwykle szerokie, przez co wiele osób może mieć wątpliwości, co faktycznie oznacza termin „bycie eko”. Czy ekologicznie żyje ten, kto rezygnuje z plastiku, korzysta z odnawialnych źródeł energii, czy może unika jedzenia mięsa i produktów pochodzenia zwierzęcego? Tak naprawdę, ekologicznym można być na wiele sposobów, a zaprzestanie korzystania z jednorazowych naczyń czy plastikowych toreb będzie równie ważne, co zastąpienie pieca węglowego ekologicznym źródłem ciepła.

Uniwersalna, prosta definicja „bycia eko”, może oznaczać po prostu życie w zgodzie z naturą oraz środowiskiem, ale także propagowanie i promowanie tego rodzaju postaw w społeczeństwie.

Ekologia – definicja dla dzieci

Obecnie kładzie się silny nacisk na edukację proekologiczną już od najmłodszych lat. Wiele do zrobienia na polu ekologicznego wychowania mają zarówno szkoły i organizacje, jak i rodzice, którzy określone postawy mogą przekazywać swoim pociechom na co dzień. Jak wytłumaczyć dziecku, czym jest ekologia i dlaczego dbanie o środowisko jest ważne? Przede wszystkim należy pamiętać o tym, aby wiedzę najmłodszym przekazywać w sposób dostosowany do ich wieku.

Zachęcanie do oszczędzania wody podczas mycia zębów, wspólne sprzątanie odchodów po pupilu podczas spaceru, pakowanie śniadania w wielorazowy pojemnik zamiast woreczków foliowych czy wybieranie ekologicznych zabawek oraz ubrań. To tylko niektóre przykłady „z życia”, które mogą pomóc wykształcić w najmłodszych proekologiczne postawy i zachowania.

Z jakim wyzwaniami mierzy się ekologia w Polsce?

Choć proekologiczne postawy w naszym kraju są coraz popularniejsze, a moda na Zero Waste czy produkty z recyklingu święcą prawdziwe triumfy, warto pamiętać, że ekologia w Polsce musi mierzyć się z licznymi ograniczeniami i wyzwaniami. Te kluczowe, które spowalniają lub uniemożliwiają wdrażanie wielu istotnych inicjatyw, to m.in.:

• słaba reprezentacja środowisk proekologicznych, zarówno na poziomie administracji centralnej, jak i samorządowej,
• brak rozbudowanych konsultacji społecznych, prowadzonych przy planowaniu oraz realizacji poszczególnych inwestycji i przedsięwzięć,
• niski udział odnawialnych źródeł energii w krajowym miksie energetycznym (przemysł i gospodarka oparte głównie na paliwach kopalnych),
• marginalizacja problemu oddziaływania poszczególnych inwestycji na środowisko naturalne,
• niskie kary i niewielka skuteczność w egzekwowaniu przepisów dotyczących zwalczania przestępczości związanej z zanieczyszczaniem przyrody.

Ekologia – słowniczek pojęć i terminów

Wiesz już, czym jest i czym zajmuje się ekologia oraz kim jest ekolog. Jednak nie są to jedyne, ważne pojęcia i terminy, które warto znać, chcąc świadomie rozmawiać o tym, jak chronić nasze środowisko. Inne, istotne słowa oraz definicje, związane z ekologią i ochroną przyrody to m.in.:

• ekosystem – organizmy żywe oraz ich otoczenie (gleba, wody),
• biom – teren, charakterystyczne środowisko dla życia poszczególnych gatunków (np. sawanna, obszar podbiegunowy itp.),
• biocenoza – populacje różnych gatunków, zamieszkujących ten sam teren i wzajemnie oddziałujących na siebie,
• populacja – grupa osobników należąca do tego samego gatunku, żyjąca na danym obszarze i wzajemnie wpływająca na siebie,
• siedlisko – teren, na którym rozwija się dana populacja,
• konkurencja – współzawodnictwo pomiędzy poszczególnymi gatunkami (lub wewnątrzgatunkowe), uwarunkowane podobnymi wymaganiami organizmów,
• homeostaza – równowaga pomiędzy procesami zachodzącymi w określonym środowisku,
• komensalizm – symbioza dwóch gatunków, z której jeden odnosi korzyści bez szkody dla drugiego,
• pasożytnictwo – współżycie dwóch organizmów, z których jeden czerpie korzyści od drugiego,
• protokooperacja – okresowe współżycie dwóch gatunków, przynoszące im obopólne korzyści (oba gatunki są także zdolne do życia samodzielnie).

Co daje nam ekologia?

Praca ekologów pozwala nam dysponować zaawansowaną wiedzą dotyczącą procesów zachodzących w środowisku naturalnym. Ekologia, rozumiana nie tylko jako nauka badająca organizmy w ich środowiskach, ale także jako promowanie ochrony przyrody, pozwala nam zdać sobie sprawę z tego, że wszystkie podejmowane przez nas inicjatywy oraz działania, nie pozostają bez wpływu na naturę. Jesteśmy przekonani, że po przeczytaniu tego artykułu, prawidłowe odpowiedzi na pytania o to, czym zajmuje się ekologia oraz kim są ekolodzy, nie będą już dla nikogo problemem. Warto również już dziś zastanowić się, jak każdy z nas może wspomóc działania w zakresie ochrony przyrody, po to, by żyć bardziej eko, mając świadomość, że troska o czystą planetę to coś znacznie ważniejszego niż modny trend.