Co to jest recykling, na czym polega, jakie są jego rodzaje i etapy?

Czym jest recykling odpadów?

Najprostsza definicja recyklingu określa go jako ponowne wykorzystanie surowców i materiałów, a więc ich powrót do ponownego obiegu. Jednak odpowiedź na pytanie: co to jest recykling, jest znacznie bardziej skomplikowana, ponieważ sam proces przetwarzania odpadów jest niezwykle złożony, wieloetapowy i często ma zróżnicowany przebieg. Jednak bez względu na rozmaite rodzaje recyklingu, można przyjąć, że jest to działanie, mające na celu wytworzenie nowego produktu dzięki efektywnemu wykorzystaniu odpadów.

Znaczenie recyklingu, czyli po co segregować i przetwarzać odpady?

Wiedząc już, co oznacza recykling, nasuwa się kolejne pytanie, a mianowicie: jakie znaczenie dla współczesnego świata mają segregacja i przetwarzanie odpadów? Jak się okazuje, o zaletach oraz znaczeniu recyklingu można napisać i powiedzieć bardzo wiele. Proces ten wywiera niezwykle pozytywny wpływ zarówno na ekosystem i środowisko, w którym żyjemy, jak i na gospodarkę oraz sytuację społecznoekonomiczną, ale także sprzyja ograniczeniu eksploatowania naturalnych zasobów Ziemi.

Szkodliwy wpływ człowieka na środowisko nie jest mitem, tylko realnym problemem, narastającym wprost proporcjonalnie do stopnia rozwoju naszej cywilizacji. Obecnie recykling to również aspekty ekonomiczne – przetwarzanie surowców jest nie tylko zdrowsze, ale także tańsze niż ich wydobywanie oraz obróbka.

Różnica między recyklingiem a odzyskiem

Zanim omówimy poszczególne etapy recyklingu oraz jego rodzaje, warto zastanowić się, czym różni się on od odzysku. Często pojęcia te stosowane są zmiennie, jednak w rzeczywistości odnoszą się do dwóch różnych procesów. Odzysk to znacznie szersza kategoria działań, polegających na ponownym wykorzystaniu, materiałów, energii czy substancji pozyskiwanych z surowców, natomiast recykling jest wyłącznie jedną z metod, które mogą prowadzić do tego celu.

Efektywna segregacja, czyli co podlega recyklingowi?

Upowszechnianiu proekologicznych postaw sprzyjają edukacja oraz kształtowanie świadomości na temat znaczenia segregowania odpadów. Aby efektywnie wykorzystywać możliwości, jakie daje przetwarzanie śmieci, warto zdawać sobie sprawę, co podlega, a co nie podlega recyklingowi. Dzięki temu codzienne gospodarowanie odpadami zgodnie z duchem ekologii będzie znacznie łatwiejsze.

Do przedmiotów, które podlegają recyklingowi, zaliczają się:

• papierowe gazety, opakowania oraz papier biurowy,
• wyroby z tworzyw sztucznych: butelki PET, opakowania, pojemniki itp.,
• szklane słoiki, butelki, szkło opakowaniowe,
• opakowania produkowane z różnych tworzyw (tzw. wielomateriałowe),
• worki i torby foliowe, folie opakowaniowe,
• odpady biodegradowalne: liście, skoszone trawy,
• aluminiowe puszki, przewody, chłodnice,
• opakowania kartonowe.

Materiały, które nie podlegają recyklingowi

Jak widać, grupa materiałów oraz odpadów, która podlega recyklingowi, jest bardzo szeroka i obejmuje wiele odpadów, które każdego dnia wytwarzamy w swoich gospodarstwach domowych, biurach oraz miejscach pracy. Jednak równolegle wyszczególnić można sporą kategorię śmieci, które do ponownego przetwarzania się nie nadają. W szczególności mowa tu o takich przedmiotach i wyrobach jak m.in.:

• artykuły i akcesoria do codziennej higieny,
• zużyty sprzęt AGD, RTV, elektronika,
• szkło ceramiczne oraz żaroodporne,
• brudny papier, kalka lub tapeta,
• styropianowe lub plastikowe opakowania po jedzeniu,
• termometry, strzykawki i inne artykuły medyczne,
• wyroby z ceramiki, szklane lustra,
• papierowe kubeczki po napojach,
• znicze lub wkłady z pozostałością wosku.

Wiedza o tym, czy dany materiał podlega recyklingowi, czy też nie może zostać ponownie przetworzony, znacznie ułatwia podejmowanie decyzji dotyczących tego, czy należy wrzucić go do pojemnika na odpady segregowane, czy na zmieszane.

Recykling – czy to ma sens?

Liczba osób, które wątpią w pozytywny wpływ recyklingu na środowisko, przemysł, zdrowie i nasze codzienne życie, na szczęście maleje z każdym kolejnym rokiem. Sam fakt, że za odbiór rozmaitych śmieci z naszych gospodarstw lub firm w większości odpowiada jedna firma, nie oznacza bynajmniej, że odpady te po przetransportowaniu trafiają na jedno wysypisko. Ich selekcja na poszczególne frakcje jest kontynuowana także po odebraniu śmieci od ich wytwórców, dzięki czemu kolejne etapy recyklingu mogą prowadzić do efektywnego przetwarzania odzyskanych surowców.

Rodzaje recyklingu ze względu na sposób przetwarzania odpadów

Do tej pory w artykule przybliżone zostały definicja recyklingu, jego globalne znaczenie oraz podział surowców na te, które podlegają przetworzeniu oraz te, które nie mogą być wykorzystane ponownie. Czas przedstawić kolejne istotne zagadnienie, czyli rodzaje recyklingu. Jak się okazuje, odzyskiwanie i ponowne wykorzystanie cennych surowców może być prowadzone na kilka różnych sposobów, z czego wielu z nas nie zdaje sobie sprawy. Te najczęściej wykorzystywane to m.in.:

• recykling surowcowy – określany często również mianem recyklingu chemicznego, polega na odzyskiwaniu surowców za pomocą reakcji i procesów chemicznych. Sztandarowym przykładem będzie tu np. przetwarzanie plastikowych opakowań na nowe wyroby z tworzyw sztucznych,
• recykling termiczny – w przemyśle często określany różne recyklingiem energetycznym, ze względu na fakt, iż głównym jego produktem jest energia, uzyskiwana ze spalania odpadów,
• recykling materiałowy – kolejna forma odzyskiwania surowców, polegająca przede wszystkim na mechanicznym przetwarzaniu odpadów, w celu wytworzenia z nich produktów i wartości użytkowej, np. przerabianie zużytych opon samochodowych na granulat lub tartan,
• recykling organiczny – stosowany w przypadku odpadów biodegradowalnych, popularnie nazywany kompostowaniem. Odpady te rozkładane są przez mikroorganizmy, a w wyniku procesów biologicznych powstają m.in. metan, materia organiczna lub kompost.

Jakie etapy recyklingu wyróżniamy?

Proces przetwarzania odpadów w celu pozyskana z nich wartościowościowych surowców i substancji ma charakter wieloetapowy. Pierwszym z etapów recyklingu jest sortowanie materiałów, niezbędne dla oddzielenia poszczególnych rodzajów odpadów. Ta część procesu jest wykonywana przez użytkowników w domach, przy wyrzucaniu śmieci. Kolejnym elementem recyklingu jest rozdrabnianie tworzyw oraz ich separacja. Niektóre odpady, w szczególności te produkowane ze szkła i tworzyw sztucznych, wymagają również mycia. Ten etap recyklingu wykonywany jest poprzez zanurzanie odpadów w specjalnych wannach ze środkami czyszczącymi. Produkt końcowy powstaje na etapie wytłaczania, będącym ostatnią częścią całego procesu przetwórczego.

Produkty, które powstają dzięki recyklingowi

Zarówno recykling termiczny, materiałowy, jak i surowcowy pozwalają uzyskać rozmaite produkty końcowe. Z samego papieru da się pozyskać ponad 5000 nowych wyrobów, począwszy od papieru do drukarek, serwetek i filtrów, poprzez bandaże, podstawki czy naczynia, aż po doniczki, elementy lamp, a nawet banknoty.

Równie bogata jest gama wyrobów, które trafiają na rynek po przetworzeniu tworzyw sztucznych takich jak PET oraz HDPE. Mowa tu m.in. o:

• foliach, opakowaniach i butelkach,
• długopisach, zabawkach,
• obuwiu oraz tkaninach syntetycznych,
• materiałach termoizolacyjnych, opałowych,
• profilach PVC, meblach ogrodowych,
• artykułach sportowych, wykończeniach samochodowych oraz wielu innych produktach.

Przetwarzanie szkła pozwala natomiast uzyskać takie artykuły jak butelki, izolacje ścian, blaty szklane, pojemniki, a nawet moduły fotowoltaiczne.

Ile potrzeba odpadów, by wytworzyć nowy produkt?

Wiele osób sądzi, że produkcja wyrobów z recyklingu wymaga zużycia bardzo dużej ilości surowców, co czyni przetwarzanie odpadów nieopłacalnym. Tymczasem jest zupełnie inaczej. Do wyprodukowania ciepłej polarowej bluzy potrzeba zaledwie 35 plastikowych butelek, a przetworzenie 6 metalowych puszek pozwala wyprodukować tyle samo energii, co spalenie 1 litra paliwa.

Czy jesteśmy skazani na przetwarzanie odpadów?

Biorąc pod uwagę szeroką skalę zysków dla środowiska i gospodarki, ale również rosnącą presję na ograniczenie wydobycia nowych surowców i rosnące koszty eksploatowania istniejących na Ziemi złóż, recykling wydaje się rozwiązaniem, z którego nie da się już zrezygnować. Po co jest recykling? Do kluczowych korzyści, które przemawiają za zwiększeniem nacisku na przetwarzanie tworzyw sztucznych, należą m.in.:

• ograniczenie emisyjności szkodliwych gazów dzięki rezygnacji ze spalania odpadów w domach,
• redukcja ilości odpadów gromadzonych na wysypiskach i składowiskach,
• mniejsza eksploatacja naturalnych złóż surowców,
• możliwość ponownego wykorzystania cennych materiałów, tworzyw oraz substancji,
• ograniczenie ilości niebezpiecznych odpadów skandowanych na wysypiskach,
• znaczne obniżenie kosztów pozyskiwania surowca – recycling jest tańszy i mniej inwazyjny dla środowiska niż wydobycie,
• redukcja kosztów i zmniejszenie zużycia energii.

Należy pamiętać, że to wyłącznie niektóre z wielu zalet recyklingu, którego niezwykle pozytywne działanie dostrzec można w wielu sferach codziennego życia: od ochrony zdrowia, poprzez racjonalne gospodarowanie odpadami aż po ekologię.

Upcykling, czyli „wyższa” forma recyklingu

Rozprawiając o przetwarzaniu odpadów, warto poruszyć również temat upcyklingu, często określanego jako wyższa forma recyklingu. Co kryje się pod tym pojęciem? Chodzi oczywiście o taką formę przetwarzania, która pozwala uzyskiwać przedmioty o wartości wyższej niż wartość produkty początkowego. Doskonałe przykłady upcyklingu to m.in. produkcja butów ze zużytych opon samochodowych czy designerskich mebli ze starych palet.

Podsumowanie

Powyższy artykuł powstał po to, by przybliżyć każdemu z nas definicję recyklingu, jego znaczenie w codziennym życiu, a także etapy i formy przetwarzania surowców wtórnych. Każdy z nas, bez wyjątku, powinien dbać o to, by jak najwięcej przedmiotów nadających się do ponownego wykorzystania trafiało do recyklingu. Najprostszym na to sposobem jest oczywiście segregacja śmieci w domu lub miejscu pracy. Mimo iż jej nakaz obowiązuje w naszym kraju już od kilku lat, poziom społecznej wiedzy na temat skuteczności i znaczenia recyklingu wciąż pozostawia sporo do życzenia. Upowszechnianie proekologicznych postaw w najbliższym otoczeniu – także dzięki artykułom takim jak ten – to pierwszy krok ku życiu na czystszej i bardziej przyjaznej planecie.