Co to są znaki ekologiczne i jak je interpretować?

Jaki jest cel znakowania ekologicznego?

Zakupy nigdy jeszcze nie były tak trudnym wyzwaniem. W sklepach czekają setki konkurencyjnych produktów, a kryteria wyboru stale się poszerzają. Czasem priorytetem dla konsumentów jest cena, czasem znajomość marki, atrakcyjność opakowania czy pozytywne opinie znajomych. Coraz więcej osób zaczyna w swoich decyzjach uwzględniać również przyjazność danego produktu dla środowiska.

Znaki ekologiczne powstały właśnie po to, aby w czytelny sposób przekazywać podstawowe informacje na temat możliwości recyklingu, zawartości substancji niebezpiecznych czy pochodzenia surowców. Nie musisz więc czytać i rozumieć długich etykiet. Proste symbole dostarczą Ci wszystkich danych niezbędnych do podjęcia dobrej decyzji.

Podstawowe znaki ekologiczne, które trzeba znać

Produkty ekologiczne to takie, które powstały z myślą o poszanowaniu i ochronie środowiska. Znajdują się wśród nich różne kategorie wyrobów. Znaki ekologiczne mogą odnosić się do obecności w nich kontrowersyjnych składników, źródeł pozyskiwania surowców czy samego procesu produkcji.

ECOLABEL, zwany też Stokrotką lub Margerytką, to podstawowy unijny symbol w formie kwiatka, którego koronę tworzy część logo UE. Oznacza on, że dany produkt spełnia najsurowsze wymagania ekologiczne ustanowione przez Państwa Członkowskie. Krajowym odpowiednikiem jest Znak EKO przyznawany produktom przemysłowym już od 1998 r. przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji.

Bardzo istotny z punktu widzenia ochrony środowiska jest znak „Bezpieczny dla Ozonu” umieszczany na opakowaniach kosmetyków i sprzętu AGD. Potwierdza on, że dany wyrób wolny jest od freonów, czyli związków fluoru, chloru i węgla, które w bezpośredni sposób zagrażają warstwie ozonowej. Symbolowi towarzyszyć mogą napisy takie jak: „Ozone friendly” czy „CFC Free”.

Najstarszym znakiem ekologicznym na świecie jest „Niebieski Anioł” wprowadzony w Niemczech w 1978 r., ale stosowany dziś w wielu krajach. Okrągły, niebiesko – biały symbol jest potwierdzeniem najwyższej konkurencyjności ekologicznej produktów z 75 kategorii, łącznie z materiałami budowlanymi czy sprzętem komputerowym. Elitarne znakowanie przyznaje się na bazie oceny całego cyklu życia danego wyrobu – od pozyskania surowców po utylizację.

Ponadto na wyrobach z branży RTV i AGD znaleźć można znakowanie ekologiczne „Energy Star” nadawane przez Amerykańską Agencję Ochrony Środowiska, ale stosowane również w Unii Europejskiej. Błękitne logo jest potwierdzeniem energooszczędności danego produktu.

Do bardziej specyficznych znaków ekologicznych dla określonych grup wyrobów należą również symbole:

• FSC – potwierdzający, że wykorzystane podczas produkcji drewno nie przyczyniło się do niszczenia środowiska naturalnego, zwłaszcza zwierzęcych siedlisk;
• PEFC – oznaczający produkcję w zgodzie z zasadami zrównoważonej gospodarki leśnej;
• Rainforest Alliance Certified – poświadczający, że dany produkt powstał bez szkody dla lasów i wód, ale też z poszanowaniem dla lokalnej ludności;
• Zielone Płuca Polski – nadawany przedsiębiorstwom i organizacjom działającym na obszarze północno – wschodniej części kraju, których działalność nie stwarza zagrożenia dla środowiska naturalnego;
• Öko – Tex Standard 100 – dedykowany wyrobom tekstylnym, które nie zawierają substancji niebezpiecznych dla zdrowia;
• Carbon Reduction Label – przyjmujący postać czarnej stopy i oznaczający minimalizację emisji dwutlenku węgla przy wyrobie danego produktu.

Recykling opakowań, czyli jak rozszyfrować symbole

Oddzielną kategorię znaków ekologicznych stanowią symbole odnoszące się bezpośrednio do utylizacji danego opakowania. Pomagają one użytkownikom segregować śmieci i tym samym zwiększają odsetek ponownie wykorzystywanych odpadów. Dla kupującego są też dodatkową informacją na temat środowiskowej odpowiedzialności danego producenta.

Symbole ekologiczne dotyczące recyklingu mogą być bardzo specyficzne. Opisują, w jaki sposób rozdzielić dane opakowanie na części i jak je zagospodarować. W praktyce najczęściej spotkasz ogólne znakowanie w kilku postaciach.

• „Opakowanie nadające się do recyklingu” – zobrazowane w postaci trójkąta z trzech strzałek. Oznacza ono, że dane opakowanie nadaje się do ponownego przetworzenia i powinno być umieszczone w odpowiednim pojemniku do segregacji odpadów. Znakowi towarzyszyć mogą cyfry i litery definiujące rodzaj użytego surowca – przeczytaj również: które tworzywa sztuczne nadają się do recyklingu?
• „Opakowanie biodegradowalne” w postaci pętelki z dwoma listkami, które świadczy, że dane opakowanie nadaje się do kompostowania.
• „Wrzuć do kosza” – prosty symbol przypominający, aby wykorzystane opakowanie trafiło do pojemnika na odpadki.
• „Zielony punkt” zobrazowany zielonym kółkiem z dwóch strzałek i potwierdzający, że producent wniósł wkład na rzecz krajowego systemu odzysku opakowań.

Znaki ekologiczne, które znajdziesz na opakowaniach żywności

Specyficzne znakowanie dotyczy produktów spożywczych, które co do zasady podlegają skrupulatnym normom jakości związanym z ochroną zdrowia. W Unii Europejskiej najpowszechniejszym symbolem w tej kategorii jest „Rolnictwo ekologiczne” w postaci liścia złożonego z białych gwiazd na zielonym tle. Oznacza on, że minimum 95% składników danego produktu pochodzi z uprawy/hodowli ekologicznej definiowanej według unijnych kryteriów.

Poza tym na opakowaniach w sklepie spożywczym znajdziesz też żółto – niebiesko – zielony znak „Ekoland” nadawany produktom spełniającym krajowe normy ekologiczne. Pochodzą one z gospodarstw przyjaznych środowisku, a do ich wytworzenia nie wykorzystano nawozów mineralnych ani chemicznych środków ochrony roślin. Podobne znaczenie ma symbol „ZCRE” nadawany przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji.

Warto też wspomnieć o znaku „Fair trade” pojawiającym się na żywności importowanej, takiej jak owoce, przyprawy, kakao i czekolada, kawa czy herbata. Świadczy on o przestrzeganiu przez producenta standardów Międzynarodowej Organizacji Pracy. W praktyce oznacza to, że farmerzy i robotnicy otrzymali godziwą zapłatę, a proces produkcji respektuje normy ekologiczne oraz ochrony zdrowia i bezpieczeństwa podczas pracy.

Dlaczego warto kupować produkty opatrzone znakami eko?

W czasach, gdy zmiany klimatyczne i wymieranie gatunków są tematami trapiącymi naukowców z całego świata, dbałość o ochronę środowiska jest podstawową odpowiedzialnością każdego obywatela. Wziąwszy pod uwagę skalę zakupów we współczesnym społeczeństwie, każdy dobry wybór jest krokiem w stronę bardziej zielonej przyszłości.

Omówione wyżej znaki ekologiczne ułatwiają gospodarkę odpadami, zwiększając poziom i efektywność recyklingu. Ponadto pozwalają konsumentom znaleźć na półkach sklepowych produkty, które charakteryzuje mniejsza szkodliwość dla środowiska i sprzyjają racjonalnemu wykorzystaniu zasobów nieodnawialnych. Warto pamiętać, że ekologiczny wybór często przekłada się również na ochronę zdrowia!