Czy farby dyspersyjne są najlepsze?

Kluczem do sukcesu jest rozpoczęcie zgłębiania wiedzy na ten temat od samego początku, czyli od informacji czym jest farba.

Jakie składniki tworzą farbę?

Farba jest mieszaniną wytwarzającą barwną powłokę na dowolnej powierzchni, na której zostanie rozprowadzona. W jej skład wchodzą rozpuszczalniki, pigmenty i wypełniacze, spoiwa polimerowe oraz dodatki, którymi są substancje dyspergujące, zagęstniki, odpieniacze, a także inne dodatki funkcyjne (np. plastyfikatory).

Każdy składnik farby ma wpływ na właściwości gotowego produktu. Z tego względu warto wiedzieć, jaką funkcję pełni każdy z nich, aby móc ocenić jakość składu i wybrać taką farbę, która ma najlepsze parametry w stosunku do ceny. Najważniejsze składniki, jakie znajdziemy w farbach, to:

• pigmenty odpowiadają za kolor farby i jego nasycenie. W zależności od budowy chemicznej wyróżnia się pigmenty nieorganiczne lub organiczne.

• wypełniacze, jak sama nazwa wskazuje, wypełniają „pustą przestrzeń” w farbie, zapewniając odpowiednią zawartość suchej masy w produkcie. Ich niewątpliwą zaletą jest niska cena, jednakże mogą one również poprawiać szereg innych parametrów, takich jak krycie czy odporność na szorowanie.

• spoiwa polimerowe tworzą jednorodną powłokę, zapewniając przyczepność farby do określonego podłoża. Ponadto zwiększają odporność na czynniki mechaniczne oraz chemiczne.

• substancje funkcyjne pozwalają modyfikować i ulepszać właściwości gotowych wyrobów. Są to najczęściej środki o charakterze dyspergatorów i zagęstników, które pozwalają na otrzymanie jednorodnego i stabilnego wyrobu.

Do produkcji farb stosowane są również rozpuszczalniki. Mogą to być ciecze organiczne lub woda, stanowiąca bazę farb wodorozcieńczalnych. Takie farby nazywane są inaczej dyspersyjnymi, w których substancje stałe są zdyspergowane w wodzie. Oznacza to, że faza rozproszona – pigmenty, wypełniacze, błonotwórczy polimer – jest zawieszona w wodzie w postaci pojedynczych cząstek, które są od siebie odseparowane przez cząsteczki rozpuszczalnika. Stabilizację takiego układu zapewniają substancje o charakterze powierzchniowo-czynnym, do których należą surfaktanty.

Warto również wspomnieć, że jeden z najważniejszych komponentów farby, czyli błonotwórcze spoiwo, jest dyspersją odpowiedniego polimeru w wodzie. Otrzymywana jest ona w procesie polimeryzacji emulsyjnej, w którym ważną rolę pełnią surfaktanty. Środki te pozwalają na efektywne zemulgowanie monomeru w wodzie, tworząc miejsca, w których zachodzi reakcja polimeryzacji. Ponadto finalnie stabilizują powstałe cząstki polimeru, nadając tym samym stabilność całej dyspersji. W procesie polimeryzacji emulsyjnej stosuje się najczęściej układy anionowych i niejonowych surfaktantów.

Do najpowszechniej stosowanych spoiw zaliczane są dyspersje homo- i kopolimerów octanu winylu, akrylowe oraz styrenowo-akrylowe. Spoiwa te są dobierane w zależności od wymogów finalnej kompozycji farby, czyli ceny, odporności na ścieranie, warunków atmosferycznych i promieniowania UV, połysku, itp.

Jakie są cechy farb dyspersyjnych?

Przewagą preparatów wodorozcieńczalnych nad farbami zawierającymi rozpuszczalniki organiczne jest:

• łatwiejsza aplikacja,

• krótszy czas schnięcia,

• brak nieprzyjemnego zapachu,

• brak negatywnego wpływu na środowisko naturalne.

Dodatkowym atutem farb wodorozcieńczalnych jest ich kompatybilność z podłożem z gipsu, betonu, tynku, cegły, drewna oraz tworzyw sztucznych. Nie nadają się one jednak do pokrywania przedmiotów wapiennych oraz tynków zawierających dużo wapna. Farby dyspersyjne sprawdzą się zarówno do malowania powierzchni wewnątrz budynku, jak i na zewnątrz. Charakteryzują się dużą trwałością i odpornością na ścieranie, a przy tym są bardzo wydajne.

Farby dyspersyjne a emulsyjne i lateksowe

Wodorozcieńczalne farby dyspersyjne to także te określane jako emulsyjne i lateksowe. Każda z nich stanowi układ dyspersyjny i w rzeczywistości wszystkie mogłyby być w ten sposób kategoryzowane, jednak występują pod innymi nazwami. Dlaczego tak się dzieje?

Otóż emulsja jest odmianą dyspersji, w której zarówno fazę rozproszoną, jak i rozpraszającą stanowią ciecze – płynna żywica i woda. Farby emulsyjne wśród innych typów powłok postrzegane są jako produkty o zastosowaniu w niewymagających pomieszczeniach, zazwyczaj wewnątrz budynku. Z tego względu w języku potocznym farba emulsyjna oznacza produkt o niższej jakości.

Z farbami lateksowymi jest podobnie. Często są one utożsamiane z produktami wysokiej jakości, odpornymi na różne czynniki. W rzeczywistości jednak słowo lateks jest synonimem słowa dyspersja. Terminy te powszechnie są używane zamiennie w Ameryce. Wynika to z różnic w tłumaczeniu i pochodzeniu słów. Dowodem popierającym tę teorię jest zapis zamieszczony w normie dotyczącej terminów i definicji wyrobów lakierowych o symbolu PN-EN 971-1. Znaleźć w niej można sformułowanie: „farba dyspersyjna (ang. emulsion paint, latex paint)”, czyli emulsyjna lub lateksowa.

A co z jakością?

O jakości farby świadczy zawartość spoiwa i pigmentów w produkcie. Im tych składników jest więcej, tym lepszy wyrób. Gorszy sort farb można rozpoznać po dużej zawartości wypełniaczy i niewielkim napigmentowaniu. Taki preparat będzie się charakteryzował słabym kryciem, a co za tym idzie koniecznością nałożenia na malowaną powierzchnię kilku jego warstw. W efekcie może się okazać, że tańsza na pierwszy rzut oka farba o niższej jakości będzie droższym rozwiązaniem ze względu na małą wydajność.