Czym jest downcycling i jak przyczynia się do ochrony środowiska?

Downcycling – co to jest?

Każdego dnia generujemy tony odpadów, z których jedynie część nadaje się do ponownego wykorzystania. Jedną z najbardziej znanych na Zachodzie form recyklingu jest downcycling. Co to jest? To metoda, znana też jako kaskadowanie, czyli ponowne zastosowanie surowców. W wyniku obróbki downcyclingowej odpady tracą pewne właściwości, dlatego są mniej wartościowe niż produkt wyjściowy.

Termin downcycling po raz pierwszy zastosowali w 2002 roku autorzy publikacji: Cradle to Cradle: Remaking the Way We Make Things – amerykański architekt William McDonough i niemiecki chemik Michael Braungart. W Polsce idea downcyclingu jest jeszcze w powijakach, o czym świadczy niewielka ilość polskojęzycznych analiz, poświęconych temu zagadnieniu. Dopiero po wpisaniu w wyszukiwarkę anglojęzycznej frazy: downcycling definition możemy znaleźć najnowsze, merytoryczne źródła i naukowe opracowania, dotyczące downcyclingu.

Downcycling w praktyce: przykłady

Jak wygląda downcycling w praktyce? Ta forma recyklingu sprawdza się zwłaszcza w przypadku surowców wydzielających toksyczne związki lub takich, które w wyniku obróbki bezpowrotnie tracą pierwotne właściwości. Mowa między innymi o takich materiałach, jak:

• złom stalowy z pojazdów samochodowych,
• aluminium,
• makulatura,
• zużyte reklamówki foliowe, ubrania, opony, obuwie,
• wyroby z PCV,
• materiały budowlane (elementy stalowe, cegły, styropian, wełna mineralna).

Jeśli z odpadu nie da się wyprodukować materiałów wysokiej jakości, można poddać go procesom downcyclingu. Oto kilka praktycznych przykładów:

• ze zużytych folii wytwarzane są eko torebki i worki na śmieci,
• ze stali i aluminium powstają stale narzędziowe,
• z odpadów papierowych można uzyskać wypełniacze do paczek, papier toaletowy, gazetki reklamowe czy eko opakowania (na jaja, sprzęt RTV, ADG),
• z resztek styropianu produkowane są między innymi granulaty do dociepleń.

Upcycling – downcycling – recycling: na czym polegają różnice?

Pojęcia, takie jak: upcycling, downcycling i recycling nie powinny być stosowane zamiennie. Recycling jest bowiem określeniem bardzo ogólnym, opisującym całość działań, związanych z ponownym wykorzystaniem odpadów. Formami recyclingu są:

• downcycling (produkty pochodzące z downcyclingu mają niższą wartość niż surowiec, z którego powstały),
• upcycling – oznacza uszlachetnianie surowców wtórnych, nadawanie im nowych walorów i funkcjonalności (na przykład: produkcja mebli z palet, budowa domów energooszczędnych z materiałów pochodzących z recyclingu).

Downcycling a ochrona środowiska naturalnego

Pora odpowiedzieć na jeszcze jedno, bardzo ważne pytanie: jaką rolę odgrywa downcycling we współczesnym świecie? Niewątpliwie są to potrzebne działania, dzięki którym chronimy środowisko naturalne na wiele sposobów:

1. Zmniejszamy ilość nieprzetworzonych odpadów i niebezpiecznych zanieczyszczeń, które zatruwają glebę, powietrze i wodę.
2. Nie musimy wycinać drzew na makulaturę (drzewa dają tlen, cień, zatrzymują wodę i stabilizują grunt, zapobiegają powstawaniu suszy, osuwisk, efektu cieplarnianego; drzewa są też domem wielu gatunków pożytecznych ptaków, owadów i ssaków),
3. Oszczędzamy energię i surowce nieodnawialne, potrzebne do produkcji nowych surowców.
4. Chronimy krajobraz i wody gruntowe, ponieważ potrzebujemy mniej miejsca na wysypiska śmieci.

Racjonalna gospodarka odpadami i ponowne wykorzystanie surowców w procesie downcyclingu w obecnych czasach nie jest już jedynie przejściowym trendem. To dalekowzroczne działanie, od którego zależy w dużej mierze jakość egzystencji kolejnych pokoleń.