Czym jest jodek potasu i jakie ma zastosowania?

Kl, czyli jodek potasu: co to jest?

Mimo iż jodek potasowy wynaleziono już na początku dziewiętnastego wieku, największe zainteresowanie i rozgłos zdobył on dopiero po katastrofie elektrowni w Czarnobylu w 1986 roku. Produkt, oznaczony skrótem: Kl lub opatrzony nazwą: Kalii iodidum lub Kalium iodatum, wchodził bowiem w skład płynu Lugola, blokującego działanie szkodliwych dla zdrowia, radioaktywnych izotopów jodu.

Czym jest jodek potasu? To nieorganiczny związek chemiczny, nazywany również solą potasową kwasu jodowodorowego. Jest on wytwarzany w warunkach laboratoryjnych głównie na potrzeby przemysłu farmaceutycznego, jako dodatek do leków, maści, płynów i suplementów diety.

Jodek potasu: właściwości fizykochemiczne

Jodek potasu to bezzapachowy, niepalny związek chemiczny, o słono-gorzkim smaku, rozpuszczalny w wodzie. Ma on postać drobnych kryształków barwy białej, może być też przezroczysty. Co jeszcze warto o nim wiedzieć i jakie ma właściwości? Oto najważniejsze fakty:

• gęstość jodku potasu wynosi 3,12 g/cm3,
• temperatura topnienia Kl to 681°C, temperatura wrzenia: 1323°C,
• jodek potasu rozpuszcza się również w etalonu i glicerolu.

Roztwór jodku potasu jest substancją, która źle znosi zmiany warunków otoczenia. Nadmiernie rozgrzany i poddany działaniu wilgoci, wywołuje korozję metali, wytwarza niebezpieczny dla zdrowia wodór oraz tlenki azotu. Rozpuszczony w wodzie lub parujący roztwór Kl wykazuje właściwości żrące: podrażnia skórę, śluzówkę nosa, oczu i zaburza działanie układu pokarmowego, wywołując różnego rodzaju dolegliwości żołądkowo-jelitowe.

Jodek potasu – zastosowanie w medycynie i nie tylko

Jodek potasu znajduje obecnie bardzo szerokie zastosowanie w wielu branżach. Służy głównie do produkcji leków, płynów odkażających i suplementów diety (płyn Lugola, jodyna). Jako produkt leczniczy, jodek potasu wpływa na ludzki organizm wszechstronnie:

• chroni tarczycę,
• działa przeciwzapalnie,
• wykazuje działanie wykrztuśne,
• pomaga w leczeniu grzybiczej choroby skórnej – sporotrychozy (jodek potasu działa niszcząco na chorobotwórcze grzyby Sporothrix schenckii).

Spożywany w nadmiarze jodek potasuwpływa niekorzystnie na ludzki organizm: może powodować obrzęki, nudności i reakcje alergiczne, a nawet zaburzenia depresyjne! Przed rozpoczęciem kuracji jodkiem potasu należy więc obowiązkowo zasięgnąć opinii lekarza lub farmaceuty.

Jakie są inne zastosowania jodku potasu? Ten nieorganiczny związek jest wykorzystywany między innymi do:

• jodowania soli kuchennej,
• uzdatniania wody pitnej,
• analiz chemicznych ilościowych (tak zwanego miareczkowania),
• analiz fizycznych (spektroskopia),
• analiz jakościowych wyrobów spożywczych (roztwór jodku potasu ułatwia wykrywanie skrobi),
• produkcji światłoczułej emulsji fotograficznej.

Płyn Lugola, czyli roztwór jodku potasu

W 1829 francuski badacz i lekarz, Jean Lugol, stworzył recepturę wodnego roztworu jodku potasu (Solutio Iodi aquosa), który do dziś funkcjonuje pod nazwą Płyn Lugola. Uczony odkrył, że połączenie wody destylowanej, jodu i jodku potasu wpływa na organizm bardzo korzystnie w stanach niedoczynności tarczycy oraz usprawnia pracę tego gruczołu. Regularne podawanie Płynu miało również chronić ten wrażliwy organ przed rakotwórczym promieniowaniem.

Obecnie Płyn Lugola wytwarzany jest na skalę przemysłową jako popularny lek, a także preparat odkażający i antybakteryjny. Dobroczynne działanie płynu warunkuje jednak wyłącznie odpowiednie dawkowanie – o wielkości dopuszczalnych, dziennych dawek płynu każdorazowo powinien decydować lekarz.