Dlaczego odczyn i pH gleby mają tak duże znaczenie dla wzrostu Twoich roślin? Sprawdzamy!

Co to jest pH gleby?

Skala pH jest bardzo istotna nie tylko w odniesieniu do gleby, ale także badań laboratoryjnych czy pielęgnacji skóry. Określa ona bowiem poziom kwasowości i zasadowości różnorodnych roztworów. Używamy jej, aby oznaczyć stężenie jonów H+, np. w podłożu.

Kiedy już poznamy wskaźniki pH dla interesującej nas gleby, możemy wykorzystać tę informację na wiele sposobów. Zasadniczo przyjmuje się, że odczyn pH gleby o wartości niższej niż 6,5 oznacza kwasowość, odczyn w granicach od 6,5 do 7,2 uznaje się za obojętny, a powyżej 7,2 za zasadowy. Wiedząc, z jakim pH mamy do czynienia, możemy przewidywać ryzyko wystąpienia reakcji chemicznej oraz dobrać odpowiednie środki ochrony naszych roślin. Niektóre z nich posiadają bowiem właściwości zakwaszające, inne zaś zwiększają pH gleby.

Istnieje wiele czynników, które mają wpływ na zmiany widoczne w badaniach pH gleby. Zanim jednak je omówimy, warto wiedzieć, że poszczególne rodzaje gleb charakteryzują się konkretnymi wartościami pH. Zależy ono bowiem od skał, z których powstała gleba. Dzielimy je właśnie na kwaśne (np. wulkaniczne) i zasadowe (np. wapienie). W zależności od rodzaju skały te mogą przyjmować odczyn lekko kwasowy lub zasadowy, ponieważ są bogate np. w jony wapnia, magnezu i sodu.

Skutki nieodpowiedniego pH gleby

Wiemy już, że wartość, którą wskaże nam miernik pH gleby, zależy m.in. od jej pochodzenia, ale może także zmieniać się na skutek wielu czynników. Wpływ na wartość pH ma zarówno działalność człowieka, jak i naturalne procesy, do których zaliczamy:

• dużą ilość opadów i wilgotny klimat,
• proces rozpadu mechanicznego skał, następujący pod wpływem działania energii słonecznej, wody i powietrza,
• działanie mikroorganizmów (np. oksydację).

Człowiek także wpływa znacząco na kształtowanie się pH gleby m.in. poprzez działania niszczące środowisko naturalne, takie jak wycinka lasów czy nieumiejętne zarządzanie uprawami.

Wymienione powyżej procesy w zdecydowanej większości przypadków doprowadzają do zakwaszenia gleby. Skutkiem tego może być:

• utrata stabilnej struktury skał,
• namnażanie bakterii i grzybów,
• zaburzenie pozyskiwania przez rośliny składników mineralnych, m.in. na skutek redukcji systemu korzeniowego,
• częstsze występowanie uszkodzeń mechanicznych roślin,
• przenikanie metali ciężkich do upraw.

Chociaż najwięcej mówi się o negatywnych skutkach zakwaszenia ziemi, zbyt wysoka wartość pH również nie jest korzystna. Może ona powodować m.in. zaburzenia wchłanialności składników mineralnych. Należy również pamiętać, że prawidłowe pH to takie, które umożliwia roślinom zdrowy wzrost, a każdy gatunek jest przystosowany do innych warunków. Wiele roślin uprawnych jest podatnych na zakwaszenie, jednak istnieją również takie, które wymagają kwaśnego odczynu gleby. Należą do nich m.in. niektóre owoce jagodowe.

Jak sprawdzić pH gleby?

Najpopularniejszym sposobem, który umożliwia zbadanie odczynu, jest wykorzystanie miernika pH gleby. Jest to urządzenie ze wskazówką, które po wbiciu w ziemię umożliwia nam określenie odczynu na podstawie odchylenia wskazówki. Coraz częściej można spotkać także mierniki elektryczne, które charakteryzują się dokładniejszym pomiarem. Często posiadają one również dodatkowe funkcje, takie jak pomiar poziomu wilgotności i nasłonecznienia.

Istnieją również inne metody na zbadanie pH gleby: zmieszanie próbek z wodą destylowaną, octem i sodą oczyszczoną oraz obserwacja zachodzących wówczas reakcji, użycie kwasomierza lub nowoczesnego skanera. Każda z nich jest jednak obarczona dużym marginesem błędu. Jeśli zależy nam na specjalistycznym i dokładnym pomiarze pH gleby, należy oddać próbki do laboratorium.

Warto mieć na uwadze, że wyniki badań pH gleby będą się zmieniać. Ze względu na liczbę wymienionych powyżej czynników, które mają wpływ na jej zakwaszenie, pomiary należy wykonywać co najmniej raz w roku.

Jak obniżyć pH gleby i kiedy należy to zrobić?

Jeśli mamy do czynienia ze zbyt wysokim pH gleby, należy ją zakwasić. Pomocna może okazać się chemia w ogrodzie: ziemię można wymieszać z nawozem zakwaszającym. Takie właściwości wykazuje m.in. mocznik. Użyte środki różnią się w zależności od typu i ilości gleby. W niewielkich ogrodach wystarczają niekiedy domowe sposoby, takie jak wymieszanie gleby z octem.

Jakie nawozy obniżają pH gleby?

Jeśli planujemy uprawę roślin, które wymagają kwaśnego odczynu gleby, jej zasadowość możemy zmniejszyć, wykorzystując:

• nawozy azotowe z siarczanem amonu,
• saletrę amonową,
• mocznik,
• nawozy wieloskładnikowe w formie płynu lub granulek.

Jak podnieść pH gleby?

Znacznie częściej spotykana jest sytuacja, w której w celu uzyskania prawidłowego pH gleby musimy zmniejszyć jej kwasowość. Warto to zrobić, używając odpowiednich środków. Zwłaszcza wtedy, gdy mamy do czynienia z roślinami wyjątkowo wrażliwymi na kwaśny odczyn. Dobrym wyborem będzie np. wapno nawozowe 20W.

Które nawozy podwyższają pH gleby?

Najlepszym remedium na zakwaszoną glebę jest wapno w formie sypkiej lub granulowanej. W gotowych preparatach spotkamy najczęściej węglan wapnia, często wzbogacony magnezem. Kiedy stosować wapno do odkwaszania gleby? Najlepiej zrobić to po zbiorach lub na kilka tygodni przed zasianiem zbóż. Polscy rolnicy najczęściej wykonują ten zabieg wczesną wiosną lub późną jesienią.

Wpływ pH gleby na roślinność

Wiesz już, że prawidłowe pH gleby jest niezbędne do zdrowego wzrostu roślin. Szczególnie niekorzystny jest jej kwaśny odczyn, jednak wszystko zależy od gatunku, o czym zaraz się przekonasz.

Jakie znaczenie ma pH gleby dla warzyw?

Za najlepsze pH gleby dla hodowli większości warzyw uznaje się przedział 6,0-6,8, czyli lekko kwaśny lub obojętny. Wymagają go m.in. buraki cukrowe i większość roślin strączkowych. Istnieją jednak wyjątki: w glebie o niższym pH dobrze radzą sobie ziemniaki i rzepa.

Jakie jest właściwe pH gleby dla trawy?

Odczyn pH gleby pod uprawę trawy powinien być lekko kwaśny (5,5-6,5). W Polsce dominują gleby o niskim odczynie pH, co sprzyja jej wzrostowi.

Jakie pH gleby pod drzewa owocowe jest właściwe?

Drzewa owocowe mają zróżnicowane wymagania. Zakwaszenia należy unikać przede wszystkim w przypadku wiśni, czereśni i śliwy. Nieco lepiej radzą sobie jabłonie i grusze. W ich przypadku pH gleby powinno wynosić od 5,0 do 6,5.

Odpowiednia wartość pH gleby pod iglaki

Drzewka iglaste najlepiej radzą sobie w przypadku gleby o lekko kwaśnym odczynie.

Znaczenie pH gleby dla pozostałych roślin

Odpowiednią wartość pH gleby należy zweryfikować w przypadku każdej rośliny, niezależnie od tego, czy posiadamy pola uprawne, czy domowy ogród. Za najbezpieczniejszy odczyn w większości przypadków uznaje się przedział 5,0-6,5, jednak warto brać pod uwagę indywidualne wymagania każdej z nich. Jeśli nie jesteś pewien, kiedy i w jaki sposób przeprowadzić wapnowanie pola, zakwaszanie lub pomiar pH gleby, skorzystaj z pozostałych artykułów blogowych dostępnych na portalu Produktowym Grupy PCC lub skonsultuj się ze specjalistami.