Analizy, syntezy, oznaczanie zawartości i wiele innych kluczowych badań nie mogłoby się odbyć bez specjalistycznych odczynników chemicznych, dlatego też w każdym laboratorium chemicznym znajdziemy ich bardzo dużo. Jak klasyfikujemy odczynniki chemiczne? Czym się różnią i gdzie znajdują zastosowanie? O tym przeczytasz w poniższym artykule.
Praktycznie w każdym laboratorium wykorzystywane są różnego rodzaju odczynniki chemiczne. Wśród nich wyróżnić możemy między innymi wskaźniki, wzorce, wodorotlenki, kwasy, sole, alkohole i rozpuszczalniki czy też roztwory buforowe.
Najważniejsze cechy
Charakterystyczne dla odczynników chemicznych są wyróżniające je stałe parametry jakościowe (uwzględniają one poziom zanieczyszczeń oraz zawartość składnika głównego), określony czas trwałości, a także odpowiednie opakowanie, które gwarantuje niezmienność składu.
Jednym z najistotniejszych parametrów jest czystość odczynników chemicznych. Określamy ją jako procent wagowy głównej substancji, który nie obejmuje występujących zanieczyszczeń. Główną substancję w odczynnikach chemicznych stanowi zazwyczaj pojedynczy związek, ale występują one także w postaci mieszanin kilku substancji.
Odczynniki są dostępne zarówno w postaci cieczy (roztwory o określonych stężeniach) jak i ciał stałych (proszki, granulaty, pastylki). W zależności od przeznaczenia dostępne są odczynniki o zróżnicowanych właściwościach i jakości.
Klasyfikacja odczynników chemicznych
Odczynniki chemiczne najczęściej klasyfikujemy ze względu na ich czystość. Nie wszystkie analizy chemiczne wymagają stosowania preparatów najwyższej jakości i czystości. W związku z powyższym dokonano podziału odczynników na kilka klas czystości. Określają one zawartość substancji głównych, a także dopuszczalne poziomy zanieczyszczeń.
Wśród odczynników chemicznych możemy wyróżnić:
- odczynniki chemicznie czyste (ch.cz.) – zawartość głównej substancji w zakresie 99.99-99.999%. Są to odczynniki najwyższej jakości, które spełniają wymogi specjalistycznych technik laboratoryjnych. Ilość zanieczyszczeń jest poniżej granicy wykrywalności metod chemicznych.
- odczynniki czyste do analizy (czda.) – zawartość głównej substancji wynosi w granicach 99.9-99.99%. Stosuje się je w laboratoriach do wykonywania analiz ilościowych oraz jakościowych zgodnie z normami.
- odczynniki czyste spektralnie (spektr.cz.) – zawartość głównej substancji na poziomie 99.999-99.9999%. Wykorzystuje się je do analiz spektralnych, np. HPLC, GC.
- odczynniki czyste (cz.) – zawartość głównej substancji od 99 do 99.9%. Posiadają stałe parametry jakościowe. Wykorzystywane są w standardowych pracach laboratoryjnych, zwykle do analiz jakościowych. Mogą być stosowane jako substraty do syntez oraz substancje pomocnicze.
- odczynniki techniczne (techn.) – zawartość głównej substancji na poziomie 90-99%. Zazwyczaj są to produkty syntez przemysłowych.
Część odczynników chemicznych posiada dodatkowe oznaczenie symbolem FP. Tego typu substancje charakteryzują się wyjątkowo wysoką czystością. Spełniają one farmakopealne, bardzo restrykcyjne wymagania i stosowane są do analiz farmaceutycznych. Podobnym oznaczeniem jest symbol PhEur. Świadczy on o zgodności wybranego odczynnika z wymaganiami Farmakopei Europejskiej, a więc możliwości wykorzystania danego odczynnika do analiz laboratoryjnych leków w krajach Europy.
Wśród odczynników chemicznych wyróżnia się także grupę odczynników analitycznych. Dzielą się one na: odczynniki grupowe, selektywne, specyficzne oraz maskujące. Klasyfikacja ta zależna jest od ich zastosowania.
Zastosowanie odczynników chemicznych
Odczynniki chemiczne są najczęściej stosowane w różnego rodzaju pracach badawczych, analizach chemicznych, w preparatce, ale także w produkcji innych substancji. Charakterystyka zastosowań laboratoryjnych oraz ich skala determinuje ilości oraz rodzaje używanych odczynników. Substancje te stosuje się do takich analiz jak: oznaczanie jonów, rozdział mieszanin kationów lub anionów, wykrywanie konkretnych jonów i wiele innych.
Oferta odczynników chemicznych Grupy PCC
W ofercie produktowej Grupy PCC znajduje się szeroka gama wysokiej jakości substancji chemicznych, które znajdują zastosowanie jako odczynniki chemiczne. Są one produkowane w standardzie zintegrowanego systemu zarządzania jakością wg norm ISO 9001, ISO 14001, ISO 50001, BS OHSAS 18001.
Wśród nich dostępny jest np. czysty chlorobenzen, soda kaustyczna płatkowana czy też czysty kwas solny odczynnikowy min. 37%. Substancje te odpowiednio znajdują zastosowanie w badaniach ilościowych, analizach jakościowych czy w analizie instrumentalnej. Świetne parametry produktów pozwalają na wykorzystanie w najbardziej wymagających analizach laboratoryjnych. Oferowane odczynniki chemiczne posiadają także oznakowanie UltraPure, gwarantujące czystość i najwyższą jakość produktów.
- IUPAC Compendium of Chemical Terminology, 3rd ed. International Union of Pure and Applied Chemistry; 2006. Online version 3.0.1, 2019
- https://www.reagent.co.uk/blog/different-types-of-chemical-reagents-and-uses/
- Budavari, Susan, ed. (1996), The Merck Index: An Encyclopedia of Chemicals, Drugs, and Biologicals (12th ed.), Merck
- https://www.spectrumchemical.com/chemical/analytical-chemistry-reagents