Dobre praktyki w dezynfekcji – o czym warto pamiętać?

Czym są środki dezynfekujące?

Według WHO środek do dezynfekcji rąk na bazie alkoholu to taki preparat, który zawiera alkohol przeznaczony do nakładania na ręce w celu inaktywacji drobnoustrojów i/lub tymczasowego zahamowania ich wzrostu. Takie preparaty mogą zawierać jeden lub więcej rodzajów alkoholu, inne składniki aktywne wraz
z substancjami pomocniczymi.

Większość tych środków na bazie alkoholu zawiera alkohol izopropylowy, etanol, n-propanol lub kombinację tych alkoholi. Jednak niektóre środki do dezynfekcji rąk (zobacz instrukcję mycia i dezynfekcji rąk) zawierają metanol^[1]. Niestety mogą one powodować działania niepożądane, takie jak nudności, wymioty lub bóle głowy. Poważniejsze skutki obejmują ślepotę, drgawki lub uszkodzenie układu nerwowego, jeśli wystarczająca ilość metanolu jest przyjmowana wewnętrznie^[2].

W związku z pandemią wzrosło zapotrzebowanie na środki do dezynfekcji rąk, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się COVID-19. Ponieważ CDC zaleciło stosowanie środków do dezynfekcji rąk na bazie alkoholu, wielu dostawców zwiększyło produkcję, a nawet przeniosło linie produkcyjne, aby produkować więcej wspomnianych wcześniej produktów. Rosnące zapotrzebowanie na te środki wynika z korzyści, jakie mogą zapewnić w ograniczaniu przenoszenia infekcji dróg oddechowych.

Jak skutecznie dezynfekować ręce?

Skuteczność produktu do dezynfekcji rąk zależy od:

• rodzaju zawartego alkoholu,
• stężenia zawartego alkoholu,
• ilości preparatu nałożonego na ręce,
• czasu ekspozycji na produkt.

Do dezynfekcji wirusa zazwyczaj zaleca się 60% roztwór alkoholu, a ostatnie dowody sugerują, że etanol i alkohol izopropylowy skutecznie inaktywują wirusa SARS-CoV-2 w ciągu 30s przy >30% zawartości alkoholu^[3].

Co w przypadku gdy nie mamy możliwości umycia rąk wodą i mydłem?

Środki dezynfekujące na bazie alkoholu to jeden ze sposobów mycia rąk po dotknięciu powierzchni lub interakcji z ludźmi, szczególnie gdy mycie rąk nie wchodzi w grę. Jeśli mydło i woda nie są dostępne, CDC zaleca stosowanie środków do dezynfekcji rąk na bazie alkoholu etylowego lub izopropylowego.

Jakich środków używać do dezynfekcji powierzchni?

W przypadku dużych powierzchni, a także miejsc mających częsty kontakt z naszymi dłońmi należy postępować inaczej niż w przypadku dezynfekcji samej skóry naszego ciała. WHO oraz CDC zaleca aby codziennie myć powierzchnie często dotykane, takie jak blaty, klamki, stoły. W tym celu można użyć mydła, płynu do mycia naczyń, bądź specjalistycznych środków myjących. Następnie powierzchnie należy dezynfekować środkami dezynfekcyjnymi. Ciekawą metodą dezynfekcji jest użycie 1% roztworu podchlorynu sodu poprzez zimną parę uzyskaną zamgławiaczem do dezynfekcji dużych zamkniętych przestrzeni jak szpitale, domy opieki, ośrodki izolacji i obiekty kwarantanny. Ta technologia może być zastosowana zarówno w: peryferyjnych placówkach podstawowej opieki zdrowotnej, takie jak POZ oraz w dużych zakładach opieki zdrowotnej zajmujących się pandemią COVID-19. Ta skuteczna dezynfekcja może pomóc ograniczyć przenoszenie choroby i znacznie zmniejszyć nakłady na dezynfekcję i chemikalia^[4]. 

Dezynfekcja odpadów

Kolejnym, ważnym też aspektem jest odpowiednie traktowanie środkami dezynfekcyjnymi odpadów szczególnie niebezpiecznych np. szpitalnych  ścieków, ponieważ koronawirus dostaje się do ścieków różnymi drogami, uwzględniając mycie rąk, plwociny, wymioty. W rezultacie wirusy mogą przedostawać się do systemów wodnych różnymi kanałami, w tym ściekami odprowadzanymi ze szpitali i ośrodków kwarantanny^[5]. W szpitalach do dezynfekcji ścieków zakaźnych powszechnie wykorzystywane są technologie takie jak:

• dezynfekcja ozonem,
• promieniowaniem ultrafioletowym,
• ciekłym chlorem,
• dwutlenkiem chloru,
• podchlorynem sodu.

Ozon jest środkiem dezynfekującym o silnym działaniu bakteriobójczym, szeroko stosowanym w inżynierii wodociągowej i oczyszczaniu ścieków. Ponieważ dezynfekcja ozonem ma zdolność odbarwiania i dezodoryzacji, ścieki po oczyszczeniu stają się jasne i przejrzyste bez zapachu.

Światło ultrafioletowe (UV) to fala elektromagnetyczna o długości od 200nm do 400nm. W porównaniu z dezynfekcją chlorową koszty inwestycyjne i eksploatacyjne dezynfekcji UV są znacznie niższe. Jednak dezynfekcja ta jest czasami niewystarczająca, ponieważ promieniowanie UV nie ma zdolności penetracji przez przeszkody i w związku z tym istnieje zagrożenie dla zdrowia.

Technologia dezynfekcji ciekłym chlorem ze względu na stosunkowo duże ryzyko przechowywania, nie jest odpowiednią technologią dezynfekcji w regionach o dużym zaludnieniu.

Jak dotąd dwutlenek chloru jest znany jako jeden ze skuteczniejszych środków dezynfekujących o wysokiej zdolności utleniania nawet w warunkach kwaśnych.

Dwutlenek chloru niszczy szlaki anaboliczne białka, a tym samym zabija mikroorganizmy, w tym bakterie, wirusy, grzyby, zarodniki i Clostridium botulinum. Dwutlenek chloru ma zdolność odbarwiania, dezodoryzacji, utleniania i zwiększania zawartości tlenu w ściekach.

W porównaniu z innymi środkami dezynfekującymi zawierającymi chlor, zastosowanie podchlorynu sodu charakteryzuje się stosunkowo niższą toksycznością, prostszym sprzętem, stabilniejszą pracą, łatwiejszą kontrolą oraz niższymi kosztami eksploatacji i przygotowania, co czyni tę metodę dezynfekcji bardziej wykonalną w mniejszych szpitalach^[6].

Dezynfekcja – hit czy mit?

Dezynfekcja od zawsze była obecna w miejscach, w których się nad tym nie zastanawialiśmy, takich jak: gabinety dentystyczne, gabinety kosmetyczne, szpitale, salony piercingu i tatuażu. A w ostatnich latach wkroczyła także w nasze życie i stała się codziennością. To właśnie dzięki niej wielu z nas uchroniło się przed zachorowaniem. W chwili obecnej dezynfekcję traktować możemy jako jedną z zasad higieny i zdrowego stylu życia.

 

Monika Ciechanowicz
Junior R&D Specialist
PCC Rokita SA

 

Źródła:

[1] Mahmood, A.; Eqan, M.; Pervez, S.; Alghamdi, H.A.; Tabinda, A.B.; Yasar, A.; Brindhadevi, K.; Pugazhendhi, A. COVID-19 and frequent use of hand sanitizers; human health and environmental hazards by exposure pathways. Sci. Total Environ. 2020, 742, 1405
[2] Holzman, S.D.; Larsen, J.; Kaur, R.; Smelski, G.; Dudley, S.; Shirazi, F.M. Death by hand sanitizer: Syndemic methanol poisoning in the age of COVID-19. Clin. Toxicol. 2021, 59, 1009–1014
[3] Neufeld, M.; Lachenmeier, D.W.; Ferreira-Borges, C.; Rehm, J. Is Alcohol an “Essential Good” During COVID-19? Yes, but Only as a Disinfectant! Alcohol. Clin. Exp. Res. 2020, 44, 1906–1909.
[4]Gupta, Arun, et al. „Disinfection by 1% sodium hypochlorite through cold fogging: an innovative appropriate technology against COVID-19 in public health.” International Journal of Research in Medical Sciences 10.1 (2022): 1.
[5] Giacobbo, Alexandre, et al. „A critical review on SARS-CoV-2 infectivity in water and wastewater. What do we know?.” Science of The Total Environment (2021): 145721.
[6] Jalali Milani, Sevda, and Gholamreza Nabi Bidhendi. „A Review on the Potential of Common Disinfection Processes for the Removal of Virus from Wastewater.” International journal of environmental research 16.1 (2022): 1-11.