Kwas jabłkowy – wzór, właściwości i zastosowanie

Kwas jabłkowy – występowanie

Czy kwas jabłkowy można znaleźć wyłącznie w niedojrzałych jabłkach? Oczywiście, że nie! Ten kwaśny związek znajduje się również w wielu innych owocach – w owocach jarzębiny, wiśniach, agreście, gruszkach, pigwie, winogronach. Jest on obecny w niektórych gatunkach bylin, na przykład w bardzo lubianym i cenionym w Polsce rabarbarze. Na skalę przemysłową ciężko byłoby uzyskać pożądane ilości kwasu jabłkowego z samych owoców. Producenci sięgają więc często po Acidum malicum pozyskiwane sztucznie metodą chemiczną lub fermentacyjną.

Co to jest kwas jabłkowy?

Wiemy już, że kwas jabłkowy jest chemicznym związkiem organicznym. Substancja ta powstaje jako produkt uboczny procesów metabolicznych cukrów i występuje pod kilkoma nazwami, takimi jak:

• kwas hydroksybursztynowy,
• kwas 2-hydroksybutanodiowy,
• Acidum malicum,
• Malic acid,
• regulator kwasowości E296.

Kwas jabłkowy należy do grupy naturalnych hydroksykwasów. To oznacza, że mają w cząsteczce grupę hydroksylową, zbudowaną z atomu tlenu (O) i wodoru (H).

W jaki sposób można opisać kwas jabłkowy? Wzór strukturalny Acidum malicum przedstawia się w chemii następująco:

HOOC–CH(OH)–CH₂–COOH.

Wzór sumaryczny kwasu jabłkowego to: C₄H₆O_5.  Jako związek optycznie czynny, kwas ten dzieli się na dwie postacie:

• kwas L-jabłkowy (postać lewoskrętna, występuje w owocach),
• kwas D-jabłkowy (postać prawoskrętna, nie występuje w warunkach naturalnych).

W wyniku obróbki przemysłowej kwasu hydroksybursztynowego powstaje mieszanina w formie racematu (kwas DL-jabłkowy), który nie wykazuje aktywności optycznej.

Kwas jabłkowy – właściwości i działanie

Jak rozpoznać Acidum malicum? To krystaliczna, biała lub żółtawa substancja o charakterystycznym, kwaśnym smaku, dobrze rozpuszczalna w wodzie i w etanolu. Kontakt z kryształkami podrażnia skórę i śluzówkę ludzkiego oka. Kwas L-jabłkowy i D-jabłkowy topią się w 100°C i zaczynają wrzeć w temperaturze 140°C. Związek ma wiele cennych właściwości i działanie:

• przeciwbakteryjne,
• przeciwzapalne,
• złuszczające,
• konserwujące,
• rozjaśniające,
• regulujące kwasowość innych substancji,
• wspierające metabolizm człowieka.

Co jeszcze warto wiedzieć na temat kwasu jabłkowego? Jest bezwonny, a jego masa cząsteczkowa wynosi 134,09 g/mol. Pod wpływem wysokiej temperatury, przekraczającej 140°C i w warunkach beztlenowych Acidum malicum przechodzi w postać kwasów: fumarowego oraz maleinowego.

Zastosowanie kwasu jabłkowego w przemyśle

Naturalne kwasy pochodzenia organicznego już od dawna znajdują zastosowanie w przemyśle. Kwas jabłkowy służy między innymi jako konserwant i regulator kwasowości – popularny E296, dodawany do:

• przetworów,
• dżemów,
• marmolad,
• cukierków,
• galaretek itd.

W produkcji spożywczej składnik o nazwie E296 jest wykorzystywany jako jeden z najlepszych zamienników kwasu cytrynowego. Dzięki niemu produkty dłużej zachowują świeżość i atrakcyjny wygląd. Kwas skutecznie blokuje mętnienie i utratę koloru różnych substancji.

W branży chemicznej kwasy jabłkowe przydają się również w procesie syntezy organicznej. Dzięki nim można bowiem otrzymać między innymi estry, stosowane do produkcji środków czystości i kosmetyków. Dobroczynne właściwości Acidum malicum wykorzystują producenci branży farmaceutycznej. Organiczny kwas świetnie stymuluje pracę układu pokarmowego i poprawia stan naskórka, dlatego służy jako składnik leczniczych płukanek, kapsułek, suplementów diety.

Kwas jabłkowy: zastosowanie w kosmetyce i branży beauty

Właściwości antybakteryjne, stabilizujące, konserwujące i rozjaśniające Acidum malicum cenią zwłaszcza producenci branży kosmetycznej oraz beauty. Kwas jabłkowy służy bowiem jako składnik wielu kosmetyków, których używamy na co dzień, takich jak:

• kremy nawilżające i przeciwzmarszczkowe,
• maseczki rozjaśniające na twarz i włosy,
• szampony i płukanki do włosów (w tym: rozjaśniacze, utrwalacze kolorów),
• mleczka oraz toniki regenerująco-oczyszczające (łagodzące, rozjaśniające, przeciwtrądzikowe),
• naturalne płukanki do włosów i paznokci.

W ostatnich latach kwasem jabłkowym zainteresowali się również ludzie związani z branżą beauty. Antybakteryjny, przeciwutleniający związek jest coraz częściej wykorzystywany do specjalistycznych zabiegów kosmetologicznych na skórę i włosy. Są to między innymi:

• maseczki rozjaśniające,
• peelingi złuszczające na twarz i ciało,
• kuracje estetyczne antyaging.

Zabiegi kwasem jabłkowym mają na celu poprawę kondycji naskórka, zahamowanie procesów starzenia komórek i namnażania się bakterii. Poddawanie skóry intensywnemu działaniu kwasów pomaga też pozbyć się przebarwień, wyprysków oraz zmniejszyć nieestetycznie wyglądające pory.

Zobacz Strefę Formulacji Kosmetycznych Grupy PCC – wirtualną przestrzeń, prezentującą przykłady gotowych receptur kosmetycznych.