Kwas mlekowy: właściwości i zastosowanie

Związki chemiczne nazywane kwasami występują na szeroką skalę w przyrodzie i w organizmie człowieka. Ich cechą charakterystyczną jest to, że zawierają łatwo dysocjujące atomy wodoru. Kwasy mogą być organiczne i nieorganiczne. Do grupy organicznej zalicza się między innymi kwas mlekowy. Co to kwas mlekowy? Jakie ma właściwości oraz zastosowania? Na te pytania odpowiemy w niniejszym artykule.

Opublikowano: 20-09-2022

Co to jest kwas mlekowy?

Na temat kwasu mlekowego napisano już wiele. Związek wziął swoją nazwę od zsiadłego mleka, w którym występuje. Chemicy określają go również jako hydroksykwas, kwas α-hydroksypropionowy lub 2-hydroksypropanowy. Można go również znaleźć pod innymi nazwami, takimi jak: Lactic Acid czy Acidum lacticum.

Czym się charakteryzuje kwas mlekowy? Wzór sumaryczny tego związku to: C3H6O3. Należy on do grupy hydroksykwasów, co oznacza, że w swojej strukturze zawiera jedną grupę karboksylową i jedną grupę hydroksylową.

Kwas mlekowy – występowanie

Kwas mlekowy to związek, który poznajemy już we wczesnym dzieciństwie. Występuje on bowiem między innymi w popularnych produktach spożywczych, takich jak:

  • kwaśne mleko,
  • niektóre przetwory mleczne (jogurty, kefiry, maślanki),
  • kiszonki (kiszona kapusta, ogórki, papryka itd.),
  • wina i napoje fermentowane.

Kwas mlekowy w naturalny sposób powstaje też w mięśniach w sytuacji, gdy organizm jest niedotleniony i wyczerpany wskutek intensywnej aktywności fizycznej. Dotyczy to zarówno organizmu ludzkiego, jak i zwierzęcego. Pod wpływem intensywnego ruchu w tkance mięśniowej dochodzi do glikolizy, czyli rozpadu wielocukru o nazwie glikogen, dostarczającego ciału pokładów niezbędnej, życiowej energii.

W warunkach laboratoryjnych kwas mlekowy można otrzymać poprzez fermentację słodkich roztworów z udziałem bakterii – pałeczek mlekowych. Jak uzyskać słodki smak roztworu? W tym celu laboranci używają często sacharozy, różnych rodzajów skrobi lub syropu skrobiowego. Do zobojętniania powstałego kwasu chemicy stosują zaś węglan wapnia.

Kwas mlekowy: właściwości fizyczne i chemiczne

Jak rozpoznać kwas mlekowy? Właściwości fizyczne, takie jak: wyrazisty, kwaśny smak i zapach serwatki sprawiają, że nawet laik jest w stanie rozpoznać ten związek. Kwas α-hydroksypropionowy może mieć dwojaką postać:

  • przezroczystej lub żółtawej cieczy,
  • rozpuszczalnych kryształków.

Jakie inne, fizyczne i chemiczne właściwości ma kwas mlekowy?

  • ma masę cząsteczkową 90,08 g/mol,
  • zaczyna wrzeć w temperaturze 127°C,
  • topi się w temperaturze 17°C,
  • jest optycznie czynny,
  • rozpuszcza się w wodzie i alkoholu etylowym,
  • jest higroskopijny,
  • zakwasza różne substancje i produkty.

A jaką moc ma kwas mlekowy? PH roztworu wynosi 3,86 – jest on zatem słabszy niż wiele innych kwasów, takich jak: kwas solny czy kwas cytrynowy.

Kwas mlekowy w kosmetyce – właściwości

Producenci i specjaliści branży kosmetycznej oraz beauty chętnie sięgają po kwas mlekowy. Właściwości chemiczne i fizyczne tego związku są bowiem znane i cenione już od pokoleń! Ten organiczny kwas stanowi składnik kosmetyków, peelingów, kapsułek, globulek i preparatów regenerująco-nawilżających.

We współczesnej kosmetyce następuje zwrot w kierunku substancji naturalnych. Nic więc dziwnego w tym, że znacząco wzrasta zainteresowanie kwasem mlekowym, który należy do grona antyoksydantów najwyższej jakości. Jako dodatek kosmetyczny, kwas działa wielozadaniowo:

  • złuszcza i zmiękcza naskórek,
  • zmniejsza pory,
  • usuwa drobnoustroje,
  • wspiera proces regeneracji podrażnionych lub uszkodzonych tkanek,
  • ułatwia odbudowę flory bakteryjnej,
  • spowalnia proces starzenia się komórek.

Kwas mlekowy – działanie

Ludzie już od lat doceniają dobroczynne działanie kwasu mlekowego. Związek, zawarty w kiszonkach i przetworach mlecznych, wpływa bardzo korzystnie na funkcjonowanie ludzkiego organizmu. Dzięki jego obecności w ciele zmniejsza się ilość chorobotwórczych bakterii, a metabolizm przyspiesza, co powoduje poprawę kondycji ogólnej i wzrost apetytu. Kwas mlekowy ułatwia wchłanianie wapnia oraz żelaza. Efektywne wchłanianie minerałów przyczynia się zaś do poprawy kondycji kości, mięśni, stawów i układu krążeniowo-naczyniowego.

Jakie inne działania ma kwas mlekowy? Poza funkcją detoksykującą wykazuje on również właściwości przeciwutleniające. To naturalny konserwant i regulator kwasowości, który nadaje produktom spożywczym określony smak oraz zapach.

Jakie zastosowanie ma kwas mlekowy?

Właściwości fizyczne kwasu mlekowego i jego wszechstronne działanie cenią producenci wielu branż: kosmetycznej, farmaceutycznej, spożywczej, pszczelarskiej, garbarskiej oraz chemicznej. W zakładach produkcyjnych i przetwórstwa spożywczy kwas mlekowy znany jest pod nazwą E270. Gdzie można go znaleźć? Występuje między innymi w takich produktach jak:

  • koncentraty spożywcze,
  • kefiry, maślanki, jogurty,
  • sosy i marynaty,
  • cukierki,
  • lemoniady, napoje bezalkoholowe,
  • dżemy i marmolady.

Kwas mlekowy jest też składnikiem:

  • środków czyszczących, przeznaczonych do różnego rodzaju powierzchni,
  • szamponów, kremów, żeli, maści i leków przeciwbakteryjnych, przeciwzapalnych, przeciwświądowych (Acidum lacticum w farmacji służy zarówno do produkcji leków, jak i suplementów diety),
  • roztworów pszczelarskich przeciw roztoczom atakującym ule,
  • pasz zwierzęcych.

Jako naturalny garbnik, kwas mlekowy służy również do wyprawiania skór zwierzęcych oraz obróbki wyrobów włókienniczych.

Ciekawostki na temat kwasu mlekowego

Kwas mlekowy należy do grupy najstarszych kwasów, poznanych i zbadanych przez człowieka. Po raz pierwszy kwas mlekowy z mięśni wydzielił w 1806 roku Jöns Jacob Berzelius, uznawany za jednego z najwybitniejszych w historii, szwedzkich chemików.

Ze względu na właściwości antyoksydacyjne i antybakteryjne, Acidum lacticum lekarze stosują w profilaktyce chorób nowotworowych. Dieta wzbogacona kiszonkami i produktami zawierającymi naturalny kwas mlekowy jest obecnie uznawana w wielu krajach za jedną z najskuteczniejszych metod przeciwdziałania chorobom, takim jak cukrzyca.

Źródła:
  1. https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Lactic-Acid
  2. https://echa.europa.eu/pl/substance-information/-/substanceinfo/100.000.017

Komentarze
Dołącz do dyskusji
Brak komentarzy
Oceń przydatność informacji
5 (1)
Twoja ocena