Kwas salicylowy: właściwości i zastosowania kosmetyczne

Co to jest kwas salicylowy?

Kwas salicylowy można znaleźć pod nazwami: salicyl, acidum salicylicum, salicylic acid lub kwas o-hydroksybenzoesowy. Określenie: salix pochodzi z języka łacińskiego i oznacza korę wierzby, z której po raz pierwszy wydzielono kwas salicylowy. Ten organiczny związek jest zaliczany do hydroksykwasów aromatycznych – ma w swoim składzie grupę karboksylową (COOH) i grupę hydroksylową (OH). Chemiczny wzór kwasu salicylowego przedstawia się następująco: C₇H₆O₃.

Za odkrywcę kwasu salicylowego uznawany jest włoski chemik, Raffaele Piria, żyjący w latach 1814-1865. To właśnie on jako pierwszy rozpoczął badania nad właściwościami salicyn. W latach 50. dziewiętnastego wieku acidum salicylicum wyizolował chemicznie Niemiec, Hermann Kolbe.

Gdzie występuje kwas salicylowy?

W warunkach naturalnych kwas salicylowy występuje w roślinach. Dzięki temu związkowi zachowują one zdrowie i zyskują ochronę przed czynnikami chorobotwórczymi oraz szkodnikami. Kwas ten stymuluje też wzrost rośliny i usprawnia życiodajny proces fotosyntezy. W czym jest kwas salicylowy? Salicylany, czyli sole i estry kwasu salicylowego, znajdują się również w wielu produktach, po które sięgamy na co dzień. Wchodzą one m.in. w skład:

• niektórych warzyw i owoców suszonych,
• kiszonek,
• musztardy,
• fermentowanych napojów, wina,
• niektórych soków owocowych i koncentratów,
• ziół i przypraw.

W warunkach laboratoryjnych kwas salicylowy można otrzymać w wyniku tak zwanej reakcji Kolbego, z udziałem fenolanu sodu i dwutlenku węgla.

Kwas salicylowy – właściwości fizyczne i chemiczne

Czym się charakteryzuje kwas salicylowy? Jest to biały lub przezroczysty, krystaliczny i bezwonny proszek. Łatwo rozpuszcza się w gorącej wodzie, etanolu, chloroformie i eterze. W wodzie zimnej nie rozpuszcza się on wcale lub bardzo słabo. Gęstość kwasu salicylowego wynosi 1,443 g/cm³, a temperatura jego topnienia to 159°C.

Kwas salicylowy: stężenie dopuszczalne

Silnie stężony kwas salicylowy podrażnia śluzówkę i może nawet powodować poparzenia skóry. Dopuszczalne stężenia tego związku w kosmetykach i lekach są zaś uzależnione od funkcji, jaką spełnia on w danym produkcie. Szczegółowe wytyczne, dotyczące dozwolonych stężeń kwasu salicylowego, zawiera Rozporządzeniem (WE) nr 1223/2009 z dnia 30  listopada 2009 r. Jak wynika z treści tego aktu – maksymalne, dopuszczalne stężenie kwasu salicylowego, stosowanego w produkcji kosmetyków w charakterze konserwantu, nie może być wyższe niż 0,5%. Acidum salicylicum nie wolno zatem stosować m.in. w kosmetykach, przeznaczonych dla dzieci do 3. roku życia (z wyjątkiem szamponów do włosów). Stężenie kwasu salicylowego jako konserwantu, wykorzystywanego w niektórych kosmetykach spłukiwanych, nie powinno przekraczać wartości 2-3% (w zależności od rodzaju produktu i jego przeznaczenia).

W recepturach leczniczych i aptecznych stężenie roztworów kwasu salicylowego wynosi od 1% do 10%. Na rynku można również znaleźć bardzo silne preparaty kosmetyczne, zawierające 30-40% kwasu salicylowego – są to najczęściej produkty specjalistyczne, stosowane w salonach urody.

Jak działa kwas salicylowy?

Dlaczego ludzie już od ponad 150 lat wciąż sięgają po kwas salicylowy? Działanie tego związku jest bowiem bardzo szerokie – to jeden z najskuteczniejszych środków odkażających, bakteriobójczych, regenerujących i grzybobójczych. Kuracja kwasem salicylowym na twarzy redukuje ilość łoju (sebum) i poprawia ogólną kondycję skóry. Kwas silnie złuszcza naskórek i ułatwia usuwanie chorych lub martwych komórek. (Warto jednak pamiętać o tym, że stosowanie salicylu w nadmiarze może powodować przesuszenie skóry).

Można również stosować kwas salicylowy na przebarwienia skórne. Roztwór, aplikowany w odpowiedniej ilości, wyrównuje koloryt cery i stopniowo usuwa plamy pigmentacyjne. Ponadto, kwas salicylowy działa na skórę stóp, ułatwiając usuwanie uciążliwych odcisków i nieestetycznego, zrogowaciałego naskórka.

Kwas salicylowy w kosmetykach

W jakich produktach można obecnie znaleźć kwas salicylowy? Zastosowanie tego związku w kosmetykach jest bardzo powszechne. Salicylic Acid występuje bowiem m.in. w:

• tonikach na trądzik,
• żelach i kremach antybakteryjnych,
• peelingach,
• mydłach,
• maseczkach,
• szamponach przeciwłupieżowych.

Producenci branży kosmetycznej i farmaceutycznej wciąż znajdują nowe możliwości zastosowań kwasu salicylowego. Znajdziemy go również w takich produktach jak: plastry na odciski, pasty przeciwtrądzikowe cynkowo-salicylowe czy złuszczające sera do twarzy. Na rynku dostępne są także zaawansowane preparaty z wysoko stężonymi salicylanami. Produkty tego typu wykorzystywane są głównie do profesjonalnych zabiegów punktowych na twarz i ciało.