Dobrze znamy zapach unoszący się po deszczu, zapach rozpoczynającej się wiosny, świeżo skoszonej trawy, czy też rodzinnego domu. Często przypisujemy różne sytuacje z życia do konkretnych aromatów. Co za to odpowiada? Dlaczego jesteśmy w stanie nawet po wielu latach przywołać dawno zapomniane wydarzenia z przeszłości, jedynie dzięki ponownemu zetknięciu się z danym zapachem?
Za odbieranie tych bodźców odpowiedzialny jest zmysł węchu, który klasyfikowany jest do zmysłów chemicznych. Dzięki niemu identyfikujemy różnorodne zapachy. Wpływają one na nasze emocje, samopoczucie, a także przywołują wspomnienia, tworząc przy tym pamięć zapachową, która jest wyjątkowo trwała. Oprócz dobrych wspomnień wiąże się ona również z tymi negatywnymi sytuacjami, pełniąc przy tym funkcję ostrzegawczą. Z tego względu, gdy czujemy nieprzyjemną woń jedzenia, wiemy, że może być ono zepsute i nie nadaje się do spożycia. Tak samo działa zapach dymu lub spalenizny, który zwiększa czujność oraz powoduje wzrost poziomu adrenaliny.
Jak działa zmysł powonienia?
Substancje zapachowe, niezależnie od tego, czy są pochodzenia naturalnego, czy syntetycznego, to chemikalia. Węch zaczyna się od chemicznego rozpoznawania substancji zapachowej przez receptor węchowy, dlatego też określany jest zmysłem chemicznym. Niemniej jednak należy pamiętać, że zapachy są wykrywane przez nos, a odbierane przez mózg.
Nerwy węchowe po wykryciu zapachu wytwarzają bodziec, który przekazywany jest do opuszki węchowej w mózgu, która przetwarza impuls i przekazuje dalej do układu limbicznego. Ten z kolei odpowiada, m.in. za emocje oraz proces zapamiętywania, co wyjaśnia reakcje człowieka na dany zapach.
Jednak nadal nie odpowiedzieliśmy sobie na pytanie, dlaczego dana substancja chemiczna związana jest z takim, a nie innym wrażeniem węchowym? Przykładowo estry mają przyjemny zapach, a związki, które zawierają siarkę już niekoniecznie. Zdarza się, że cząsteczki, które posiadają podobną budowę chemiczną, diametralnie różnią się zapachem. Natomiast te o różnej budowie pachną niemal identycznie. Wynika to z tego, że o zapachu decyduje zarówno budowa cząsteczki, jak i obecność specyficznych białek w receptorach węchowych. Oba te elementy można porównać do zamku i klucza – cząsteczka substancji pachnie, kiedy idealnie pasuje do zagłębienia na powierzchni receptora.
Odświeżacze powietrza – pomocnicy w walce z nieprzyjemnymi zapachami
Każdy z nas lubi przebywać w pomieszczeniach, które ładnie pachną. Wpływa to na nasze dobre samopoczucie. Z tego względu wchodząc do sklepu, sięgamy po produkty, które nam to umożliwią. Przyjemny zapach jest również kojarzony z czystością. Na półkach można znaleźć odświeżacze powietrza o szerokim wachlarzu zapachów oraz pod różną postacią – od sprejów, poprzez odświeżacze wkładane do gniazdka, do świec zapachowych i dyfuzorów z patyczkami. Są one wykorzystywane na szeroką skalę. W szczególności stosowane są w miejscach publicznych, takich jak galerie handlowe, placówki szkolne, pensjonaty i tym podobne. Często używanie danego zapachu jest zaplanowanym działaniem marketingowym. Przykładowo w centrach handlowych w okresie świątecznym rozprowadzany jest zapach pierników, mandarynek i goździków, co zachęca klientów do kupowania większej ilości prezentów.
Co zawierają takie odświeżacze powietrze? W ich składzie można znaleźć dodatki substancji chemicznych, do których zaliczane są alkohole, oleje mineralne, a także związki chemiczne o działaniu antybakteryjnym. Przykładem etoksylowanych alkoholi tłuszczowych wykorzystywanych w tego typu preparatach jest ROKAnol DB11W. To niejonowy surfaktant, który znajduje zastosowanie przede wszystkim jako solubilizator, w tym substancji zapachowych w odświeżaczach powietrza. Dodatkowo ma właściwości detergencyjne, emulgujące oraz dyspergujące. W dobie coraz większego zwracania uwagi na działania proekologiczne poszukuje się surowców, które nie będą zalegać w środowisku naturalnym. Takim właśnie produktem jest ROKAnol DB11W, który łatwo ulega biodegradacji oraz podlega kryteriom dyrektywy o detergentach.
Neutralizatory – co je wyróżnia?
Oprócz odświeżaczy powietrza warto również zwrócić uwagę na neutralizatory. Ich działanie nie polega jedynie na maskowaniu nieprzyjemnego zapachu, ale również na jego usunięciu. Dzieje się tak, ponieważ związki chemiczne wchodzące w skład neutralizatorów reagują z substancjami lotnymi o uciążliwym zapachu, przekształcając je w inne substancje. Neutralizatory najczęściej występują jako płyny do rozpylania bądź w formie sprayu lub aerozolu.
Zapach potrzebny do szczęścia
Podsumowując, zapachy są ważnym elementem codziennego życia. Przypisujemy im różnorodne wspomnienia, wpływają na nasze emocje i zachowania oraz likwidują nieprzyjemne aromaty, które docierają do naszych receptorów węchowych. Coraz częściej można w składzie tych preparatów odnaleźć naturalne olejki eteryczne, które zastępują inne szkodliwe substancje.