W początkach przemysłu naftowego tylko te frakcje ropy naftowej o odpowiednim ciężarze i lepkości były uważane za właściwe do produkcji olejów bazowych do środków smarowych stosowanych w silnikach samochodowych i innych maszynach pracujących z dużą prędkością. Wraz ze wzrostem zapotrzebowania na oleje bazowe, rafinerie ropy naftowej rozwinęły wiele procesów obróbki chemicznej i rozpuszczalnikowej, które umożliwiły przekształcenie mniej pożądanych frakcji ropy w odpowiednie oleje. Obecnie wytwarzane są również syntetyczne oleje bazowe nie będące produktami bezpośredniej przeróbki ropy naftowej ale syntezy chemicznej. Cechują je udoskonalone właściwości użytkowe, dzięki czemu zapewniają lepszą ochronę powierzchni części maszyn i urządzeń. O tym, czym właściwie są oleje bazowe oraz na jakie kategorie zostały podzielone, dowiesz się w poniższym artykule.
Co to jest olej bazowy?
Oleje bazowe są głównym składnikiem takich produktów jak środki smarowe, oleje silnikowe, czy też płyny do obróbki metali. Terminem tym określane są czyste oleje, niezawierające żadnych dodatkowych substancji uszlachetniających. W zależności od końcowego produktu, który chcemy otrzymać, wykorzystuje się oleje bazowe o innym składzie i właściwościach. Często pełnią różnorodne funkcje, natomiast ich głównym zadaniem jest redukcja tarcia pomiędzy ruchomymi powierzchniami maszyn.
Jak dzielimy oleje bazowe?
Wyróżnia się pięć głównych grup olejów bazowych. Zostały one podzielone ze względu na pochodzenie, metodę rafinacji oraz właściwości, takie jak lepkość, ilości wiązań nienasyconych oraz zawartość siarki.
Grupa I, II, III – bazy tworzone z ropy naftowej
Pierwsze trzy kategorie to frakcje ropy naftowej. W grupie I znajdują się oleje bazowe, w których zawartość nasyconych wiązań węglowodorowych wynosi mniej niż 90 procent. Posiadają ponad 0,03 procent siarki, a ich wskaźnik lepkości oscyluje pomiędzy 80 a 120. Do ich otrzymywanie wykorzystuje się najprostszą metodę rafinacji – rafinację rozpuszczalnikową. Z tego względu oleje z tej kategorii są olejami najtańszymi. Grupa II podobnie jak grupa I posiada wskaźnik lepkości w granicach od 80 do 120. Natomiast zawartość siarki wynosi mniej niż 0,03 procent, a ilość wiązań nasyconych przekracza 90 procent. Dzięki temu są w wyższym stopniu odporne na utlenianie oraz charakteryzują się bardziej klarownym kolorem. Ponadto do ich produkcji wykorzystuje się proces hydrokrakingu, który wymaga więcej nakładu pracy niż rafinacja rozpuszczalnikowa stosowana do produkcji olejów bazowych z grupy I. Grupa III to oleje, które również mają ponad 90 procentowe nasycenie oraz mniej niż 0,03 procent zawartości siarki. To, co ich odróżnia od olejów z grupy II to większy wskaźnik lepkości, który przekracza 120. Dodatkowo podczas produkcji poddawane są kilkukrotnie hydrokrakingowi, w wyniku czego otrzymywane oleje mają wyższy stopień czystości.
Grupa IV – oleje syntetyczne
Do grupy IV zaliczane są polialfaolefiny. Mają one podobną budowę do olejów mineralnych, z tego względu są z nimi w pełni kompatybilne. Ponieważ powstają w wyniku syntezy chemicznej charakteryzują się większą czystością niż oleje grupy I-III. Ponadto są w pełni nasycone, a więc nie mają ani jednego wiązania wielokrotnego, które zdolne jest do przyłączenia cząsteczki tlenu. Taka budowa zapobiega szybkiemu utlenianiu się oleju. Z tego względu, dzięki zastosowaniu oleju syntetycznego zamiast oleju mineralnego możliwe jest kilkukrotne wydłużenie pracy urządzeń mechanicznych.
Grupa V – pozostałe rodzaje olejów bazowych
W grupie V znajdują się oleje bazowe, które nie zostały przydzielone do pozostałych czterech grup. Są to między innymi:
- polialkaglikole (PAG) – posiadają wysoką odporność termiczną oraz odporność na proces utleniania, jak i wysoki wskaźnik lepkości. Ponadto nie pozostawiają osadów na powierzchni urządzeń mechanicznych. W porównaniu do olejów mineralnych oraz polialfaolefin (PAO) omawiane związki chemiczne wykazują mniejsze tarcie płynne, dzięki czemu podczas pracy maszyn zużywana jest mniejsza ilość energii;
- diestry – mają podobne właściwości do polialkaglikoli. Dzięki wysokiej rozpuszczalności osadów używane są głównie do sprężarek tłokowych, jak i wykorzystywane są jako dopełnienie olejów PAO;
- estry fosforowe – stanowią barierę ochronną powierzchni metalowych podczas wzrostu ciśnienia bądź temperatury. W wyniku czego zabezpieczają części maszyn przed zwiększonym tarciem, a tym samym wydłużają żywotność urządzeń.
Oferta Grupy PCC
Grupa PCC oferuje całą gamę specjalistycznych olejów bazowych stosowanych w syntetycznych środkach smarowych. Produkty te wykorzystywane są do płynów hydraulicznych, płynów obróbczych, kompresorów, przekładni przemysłowych, czy też w przemyśle tekstylnym. W portfolio Grupy PCC oleje bazowe należą do serii produktów o nazwie Rokolub. Zapewniają czystość, lepsze smarowanie oraz utrzymywanie maszyn i urządzeń w dobrym stanie technicznym. Produkty z serii Rokoluby można podzielić na trzy grupy.
Polialkilenoglikole (PAG) – rozpuszczalne w wodzie
Przykładami produktów należących do tej grupy są:
- Rokoluby serii 50- B – stosowane są jako oleje bazowe do kompresorów, płynów hydraulicznych i obróbczych;
- Rokoluby serii 60-D – stosowane są jako oleje bazowe do przekładni przemysłowych, przemysłu tekstylnego oraz do płynów obróbczych.
Obie serie produktów są odporne na niskie temperatury oraz ograniczają powstawanie nagarów i osadów, jak i wykazują kompatybilność z elastomerami typu NBR i EPDM.
Polialkilenoglikole (PAG) – nierozpuszczalne w wodzie
Zaliczane są do nich:
- Rokoluby serii P-B – stosowane do kompresorów, płynów hydraulicznych i płynów obróbczych;
- Rokoluby serii PO-D – stosowane do przekładni przemysłowych i przemysłu tekstylnego.
Głównymi zaletami tych produktów jest wysoki indeks lepkości, doskonałe właściwości smarne oraz wysoka temperatura zapłonu.
Polialkilenoglikole (PAG) – rozpuszczalne w olejach mineralnych
Jest to grupa produktów serii Rokolub MOS (mineral oil soluble). Grupa PCC produkuje serię MOS w zakresie lepkości ISO VG 32-680. Ich podstawową cechą, która stanowi przewagę nad standardowymi PAG jest mieszalność z olejami mineralnymi oraz PAO. Tym samym mogą być stosowane zamiennie jako oleje bazowe dla olejów mineralnych jak również jako dodatki uszlachetniające poprawiające właściwości smarowe.
Polialkilenolikole (PAG) – seria wysokiej czystości
Grupa PCC oferuje również produkty serii Rokochem, które otrzymywane są w techologii wysokiej selektywności. Oznacza to wąski rozkład masy cząsteczkowej końcowych produktów. Produkty serii Rokochem wykorzystywanej są zarówno jako bazy olejowe jak również jako produkty do dalszych syntez, w tym w procesie otrzymywania surfaktantów silikonowych.
Estry fosforowe
Należą do nich Rokoluby serii FR I oraz Rokoluby serii FR T. Seria Rokolub FR to specjalistyczne produkty na bazie arylowych estrów fosforowych stosowane jako syntetyczne oleje bazowe w bezwodnych formulacjach trudnopalnych cieczy hydraulicznych. Charakteryzują się unikalną ognioodporności i zdolnością do samo gaśnięcia.
Rozwiązania z tej grupy produktowej oferowane przez grupę PCC posiadają następujące klasy lepkości ISO VG: 32 (Rokolub FR T-32), 46 (Rokolub FR T-46, Rokolub FR T-46 ultra), 68 (Rokolub FR T-68).
Kluczowe cechy produktów z serii Rokolub FR:
- unikalna ognioodporność oraz zdolność do samogaśnięcia
- odporność na wysokie temperatury
- bardzo dobre właściwości smarne
- brak klasy zagrożenia dla zdrowia człowieka oraz brak zagrożeń fizycznych
Szczegółową ofertę można znaleźć na www.products.pcc.eu.