Zagrożona różnorodność biologiczna

Krucha równowaga

Różnorodność biologiczna, inaczej bioróżnorodność, to zróżnicowanie żywych organizmów oraz ekosystemów występujących na Ziemi. Dzieli się ją na trzy główne kategorie:

– różnorodność genetyczna, odnosi się do  poziomu zmienności genetycznej w obrębie populacji danego gatunku  roślin, zwierząt, mikroorganizmów itp. Jest podstawowym źródłem różnorodności biologicznej. Określa się ją i mierzy na różne sposoby. Różnorodność ta wpływa na prawidłowy rozwój populacji, min. na ilość osobników różnych płci czy zmienność cech pomiędzy osobnikami jednego gatunku;

– różnorodność  gatunkowa,  to liczba gatunków żyjących na danym obszarze. Warunkują ją min. czynniki klimatyczne (np. dostępność do wody, roczny zakres temperatur, ukształtowanie terenu), ale także wpływ innych organizmów żywych;

– różnorodność  ekosystemowa, odnosi się do zróżnicowania siedlisk i ekosystemów funkcjonujących w nich. Czynnikiem który warunkuje tą różnorodność jest głównie klimat. Poszczególne strefy klimatyczne wpływają na florę oraz faunę wyróżniającą dane siedlisko,  jest to więc połączone z zachowaniem różnorodności gatunkowej oraz genetycznej.

Pojęcie bioróżnorodności odnosi się głównie w odniesieniu do zagrożeń dla środowiska naturalnego, ale także do wymierania gatunków. Bioróżnorodność jest bowiem obszarem dla ewolucji, a także ciągłości układów, które podtrzymują życie w biosferze. Dzięki zachowaniu różnorodności nasza planeta wyróżnia się bogactwem flory i fauny.

Na biologiczną różnorodność bezpośredni wpływ mają działania ludzi, a obecny kryzys klimatyczny powoduje, że jest ona zagrożona. Według badań organizacji WWF, od 1970 roku liczebność populacji ssaków, ptaków, ryb, płazów i gadów odnotowała blisko 70% spadek. Według naukowców, zbliżamy się do okresu, który będzie można uznać za szóstą katastrofę w obszarze wymierania gatunków. Jednym z pięciu poprzednich było m.in. wymieranie kredowe odpowiedzialne za zniknięcie z powierzchni Ziemi dinozaurów. Procesy wymierania niosą za sobą ogromne starty dla środowiska naturalnego. Przyroda ożywiona oraz nieożywiona jest ściśle ze sobą powiązana różnego rodzaju zależnościami, w których brak jednego elementu może wywołać zmiany i konieczność dostosowania się do nowych warunków życia jakie będzie musiała stworzyć planeta.

Wielkie niebezpieczeństwo

Na utratę różnorodności biologicznej znaczący wpływ ma większość obecnych działań człowieka czyli zmiana sposobu użytkowania gruntów (np. wylesianie i przeznaczanie tych obszarów na grunty rolne lub pod budownictwo), eksploatacja zasobów naturalnych, rosnące wykorzystanie wody czy stale zwiększający się poziom zanieczyszczenia środowiska. Co równie ważne, ekosystem całej Ziemi to sieć naczyń połączonych, dlatego np. działalność mieszkańców Europy może mieć wpływ na bioróżnorodność w Azji czy Afryce (np. produkcja śmieci i odpadów, które prowadzą do degradacji środowiska). Wynikiem takiego działania jest zanieczyszczenie wód, powietrza i gleby, co z kolei prowadzi do zubożenia lokalnych ekosystemów w liczne gatunki roślin i zwierząt. Nie bez znaczenia jest też intensywne rolnictwo prowadzące do powstania monokultur powodujących pogorszenie się warunków wodno-glebowych. Utrata bioróżnorodności na jednym obszarze wywiera znaczący wpływ na inne ekosystemy, a konsekwencją może być tu zubożenie puli genowych różnych populacji prowadzące do ich wyginięcia. Jakie mogą być tego skutki?  Potencjalne zniknięcie takich gatunków jak pszczoły czy motyle niewątpliwie spowoduje utrudnienie lub uniemożliwienie prowadzenia wielu upraw rolnych. Bioróżnorodność ma wpływ również na cały cykl hydrologiczny. Może on zostać zachwiany wraz z wymarciem niektórych gatunków zarówno fauny jak i flory. Bez działań zapobiegawczych, doprowadzi to do nieodwracalnych zmian na naszej planecie.

Kompleksowe rozwiązanie

Nie ma jednego gotowego rozwiązania, które wpłynęłoby na utrzymanie bioróżnorodności w przyrodzie. Potrzebne są kompleksowe działania, dzięki którym można uratować różnorodność biologiczną naszej planety i nie dopuścić do szóstej katastrofy gatunkowej. Zmiany niezbędne są zarówno w sposobie myślenia ludzi, jak i w odpowiedzialnych działaniach przedsiębiorstw, opartych na zasadach zrównoważonego rozwoju. Dlatego tak ważny jest rozwój technologii ograniczających niekorzystny wpływ na środowisko. Wśród tych zmian możemy wyszczególnić wykorzystanie energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych czy też stosowanie w produkcji surowców pochodzenia naturalnego. Dzięki nim następuje ograniczenie emisji szkodliwych substancji do atmosfery, wód i gleby.

Wiadomo, że czyste powietrze jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania ekosystemów i żyjących w nich organizmów, a ograniczanie generowania odpadów w trakcie procesów produkcyjnych, a także dokładniejsze sortowanie i oczyszczanie tych powstałych, umożliwia skuteczniejszą ochronę gatunków żyjących zarówno na lądzie (mniej przestrzeni potrzebnych na składowanie odpadów, mniejsza ilość szkodliwych substancji z którymi organizmy mogą się zetknąć) jak i w wodzie (zredukowana ilość ścieków wymiernie poprawia jakość wód tworząc dobre warunki do rozwoju życia). Z myślą o ochronie środowiska, Grupa PCC przygotowała serię produktów Greenline^TM – wytwarzanych w oparciu o zrównoważone technologie. Wszystkie produkty tej linii zostały stworzone z uwzględnieniem aspektów „Zielonej Chemii”. Są to m.in. substancje o wysokim poziomie biodegradowalności, produkty oparte na surowcach naturalnych, czy też wytworzone w oparciu o energię znajdującą pokrycie w gwarancjach pochodzenia z odnawialnych źródeł.

Więcej na temat „Zielonej Chemii” od Grupy PCC na stronie:
https://www.products.pcc.eu/pl/zielona-chemia/

Źródła:

https://www.pbl.nl/en/Introduction-biodiversity
https://www.greenfacts.org/en/biodiversity/l-3/1-define-biodiversity.htm
https://youmatter.world/en/definition/definitions-biodiversity-what-is-it-definition-protection-loss-and-csr-commitments/
https://livingplanet.panda.org/en-us/
https://earth.org/sixth-mass-extinction-of-wildlife-accelerating/