Niezależnie od zakresu działalności laboratoriów chemicznych, praktycznie w każdym z nich wykorzystywane są różne substancje chemiczne określane ogólną nazwą „odczynniki chemiczne”. Zaliczane są do nich między innymi rozpuszczalniki i alkohole, wzorce, wskaźniki, roztwory buforowe, kwasy, wodorotlenki czy też sole. Charakterystyka badań prowadzonych w laboratoriach oraz ich skala, determinuje rodzaje i ilości wykorzystywanych odczynników chemicznych. Stosuje się je zarówno w różnego rodzaju analizach chemicznych, pracach badawczych, w preparatyce, jak i w produkcji innych substancji.
Charakterystyka odczynników chemicznych
Odczynnikami chemicznymi są substancje chemiczne oraz ich mieszaniny stosowane w laboratoriach w celu wykonywania syntez, analiz, oznaczeń zawartości różnych substancji, rozdziałów składników próbek oraz prowadzenia szeroko rozumianych prac naukowo-badawczych. Odczynniki charakteryzują się stałymi parametrami jakościowymi (z uwzględnieniem poziomu zanieczyszczeń i zawartości głównego składnika), określonym czasem trwałości oraz odpowiednim opakowaniem gwarantującym niezmienność ich składu. Na rynku dostępne są odczynniki chemiczne zarówno w postaci ciał stałych (granulaty, proszki, pastylki), jak i cieczy – roztworów o określonych stężeniach.
Jednym z najważniejszych parametrów charakteryzujących odczynniki chemiczne jest ich czystość. Jest to procent wagowy głównej substancji, po odjęciu zanieczyszczeń występujących w odczynniku. Zazwyczaj substancję główną stanowi pojedynczy związek chemiczny, ale może to być również mieszanina kilku substancji. Na rynku chemicznym dostępne są odczynniki o zróżnicowanej jakości i właściwościach w zależności od docelowego zastosowania.
Klasyfikacja odczynników
Przy wyborze odczynników chemicznych warto brać pod uwagę aspekt ekonomiczny, ponieważ nie każda analiza wymaga zastosowania preparatów najwyższej jakości, które kosztują najwięcej. W niektórych substancjach używanych do oznaczeń nawet duża zawartość zanieczyszczeń nie wpływa na analizę, do jakiej wykorzystywany jest dany odczynnik. Z tego względu wśród odczynników chemicznych można wyróżnić różne klasy czystości, określające zawartości substancji głównych i dopuszczalne poziomy zanieczyszczeń.
Biorąc pod uwagę zawartość substancji głównej oraz zanieczyszczeń, można wyróżnić:
- odczynniki techniczne (techn.) – zawartość głównej substancji na poziomie 90-99%. Zwykle są to produkty syntez przemysłowych.
- odczynniki czyste (cz.) – zawartość głównej substancji na poziomie 99-99.9%. Posiadają stałe parametry jakościowe. Wykorzystywane są w standardowych pracach laboratoryjnych, zwykle do analiz jakościowych. Mogą być stosowane jako substraty do syntez oraz substancje pomocnicze.
- odczynniki czyste do analizy (czda.) – zawartość głównej substancji na poziomie 99.9-99.99%. Stosowane są na co dzień w laboratoriach do wykonywania analiz jakościowych i ilościowych zgodnie z normami.
- odczynniki chemicznie czyste (ch.cz.) – zawartość głównej substancji na poziomie 99.99-99.999%. To chemia najwyższej jakości spełniająca wymogi specjalistycznych technik laboratoryjnych. Ilość zanieczyszczeń jest poniżej granicy wykrywalności metod chemicznych.
- odczynniki czyste spektralnie (spektr.cz.) – zawartość głównej substancji na poziomie 99.999-99.9999%. Wykorzystywane są w analizach spektralnych, takich jak HPLC, GC.
Niektóre odczynniki chemiczne są oznaczane symbolem FP. Oznacza to, że taka substancja charakteryzuje się szczególnie wysoką czystością, dzięki czemu spełnia wymagania farmakopealne i może być wykorzystywana do celów farmaceutycznych. Podobnie jest w przypadku oznaczenia substancji symbolem PhEur, który świadczy o zgodności danego odczynnika z wymaganiami Farmakopei Europejskiej i możliwości zastosowania go w produkcji leków w krajach europejskich.
Odczynniki analityczne
Grupa odczynników chemicznych dedykowanych do metod analitycznych nazywana jest odczynnikami analitycznymi. To związki chemiczne o zdefiniowanej czystości, reagujące w określonych warunkach. Dzielą się one na kilka grup:
- odczynniki grupowe – są to substancje, które w analizie jakościowej strącają z roztworu określoną grupę analityczną. Dzięki nim możliwy jest rozdział mieszaniny kationów lub anionów.
- odczynniki selektywne – substancje reagujące z niewielką ilością jonów z danej grupy analitycznej. Wykorzystywane są do oznaczania jonów w analizie jakościowej.
- odczynniki specyficzne – dedykowane do wykrywania konkretnych jonów, z którymi reagują w charakterystyczny sposób w ściśle zdefiniowanych warunkach.
- odczynniki maskujące są to substancje, które reagują ze składnikami roztworu zakłócającymi wykonanie oznaczenia jonów poddanych analizie jakościowej.
Oferta odczynników chemicznych Grupy PCC
W portfolio Grupy PCC znajdują się substancje chemiczne wysokiej jakości używane jako odczynniki chemiczne. Wszystkie produkty wytwarzane są w standardzie zintegrowanego systemu zarządzania jakością wg norm ISO 9001, ISO 14001, ISO 50001 oraz BS OHSAS 18001.
Wśród odczynników chemicznych w ofercie Grupy PCC jest chlorobenzen czysty do analizy używany jako rozpuszczalnik w zastosowaniach laboratoryjnych oraz w produkcji aktywnych farmaceutycznie składników (API). Czystość chlorobenzenu pozwala na stosowanie tej substancji w badaniach ilościowych i analizach jakościowych. Kolejnym odczynnikiem chemicznym o czystości do analizy jest soda kaustyczna płatkowana czysta do analizy używana w klasycznej analizie jakościowej i w analizie instrumentalnej. Doskonałe parametry produktu takie jak niska zawartość żelaza (poniżej 15 ppm) oraz chlorów (poniżej 200 ppm) świadczą o wysokiej jakości sody kaustycznej, która może być stosowana przez specjalistów w najbardziej wymagających laboratoriach. W portfolio Grupy PCC można zaleźć także kwas solny odczynnikowy min.37% – czysty do analizy wykorzystywany w laboratoriach do wykonywania analiz ilościowych lub do wykrywania kationów. Oferowane produkty posiadają oznakowanie ADR oraz UltraPure, gwarantujące bezpieczny transport oraz czystość odczynników chemicznych.