Antyutleniacze

Antyutleniaczami są związki chemiczne, które opóźniają lub wstrzymują procesy utleniania innych cząsteczek.

Działanie antyutleniaczy opisywane jest przez dwa mechanizmy – pierwotny i wtórny. Działanie pierwotne polega na neutralizacji wolnych rodników, powstałych w reakcjach utleniania. Wolne rodniki są bardzo aktywne chemiczne – w obecności tlenu, ozonu lub temperatury mogą inicjować reakcje łańcuchowe prowadzące do rozerwania łańcuchów cząsteczek. W wyniku degradacji struktury, produkt wykonany z danego materiału zmienia swoje cechy fizykochemiczne, tracąc właściwości użytkowe.

Dodatek antyutleniacza powoduje wygaszenie wolnych rodników w wyniku ich reakcji z aktywnymi ugrupowaniami antyoksydantu (np. wiązaniami wielokrotnymi). Taka reakcja powoduje zahamowanie starzenia substancji, co w konsekwencji oznacza wydłużenie czasu użytkowania wyrobu. Działanie wtórne charakteryzuje się opóźnianiem reakcji utleniania przez dezaktywację tlenu, absorpcję promieniowania lub kompleksowanie jonów metali katalizujących reakcje łańcuchowe. Zastosowanie przeciwutleniaczy zapewnia ochronę termiczną i procesową również podczas przetwarzania substancji, np. tworzyw sztucznych.

Antyutleniacze powinny charakteryzować się szeregiem właściwości, w tym: wysoką skutecznością w niewielkich stężeniach, dobrą rozpuszczalnością w medium, odpornością na działanie innych substancji chemicznych i czynników fizycznych, a także stabilnością w wysokich temperaturach. Jednocześnie nie powinny wpływać na cechy gotowych produktów, takie jak konsystencja, barwa czy zapach.

Antyoksydanty są powszechnie stosowane w różnych aplikacjach w przemyśle. Dodawane są do benzyny, środków smarowych, wyrobów z tworzyw sztucznych. Wykorzystywane są również w motoryzacji, elektronice i meblarstwie oraz w budownictwie do wytwarzania pokryć dachowych, materiałów konstrukcyjnych, rur PCV. We włókiennictwie znalazły zastosowanie jako dodatki podczas wytwarzania sztucznych skór.