Solubilizatory, zwane inaczej pośrednikami rozpuszczania, są związkami zwiększającymi rozpuszczalność innych substancji.
Solubilizatory różnią się od rozpuszczalników zdolnością do tworzenia dyspersji. Pozwalają one utrzymywać w układzie rozproszenie substancji niemieszającej się bez konieczności wstrząsania. Stosowanie solubilizatorów odgrywa ważną rolę w produkcji kosmetyków i produktów do higieny osobistej.
Substancje te mogą działać według dwóch mechanizmów – hydrotropowego i micelarnego.
Solubilizacja hydrotropowa polega na łączeniu się cząsteczek o charakterze hydrofilowym (solubilizatorów) z cząstkami substancji rozpuszczanej. Utworzone w ten sposób nietrwałe połączenia, zwane asocjatami, mają większą rozpuszczalność niż sama substancja wprowadzana do układu. Jest to spowodowane obecnością ugrupowań hydrofilowych solubilizatora.
Solubilizacja micelarna polega na łączeniu się solubilizatorów z substancjami powierzchniowo czynnymi wprowadzonymi do układu. Powstałe układy micelarne zwiększają rozpuszczalność i stabilizują koloid.
