Środki antyadhezyjne to preparaty służące do uwalniania elementów z form.

Ich działanie polega na zmniejszeniu adhezji materiału do formy, szalunku lub innego elementu. Środki te wykorzystywane są jako dodatki poślizgowe zapobiegające przyczepności m.in. wyrobów polimerowych, ceramicznych i betonowych. Najczęściej stosowane są w postaci mieszanek na bazie olejów, które nanoszone są na powierzchnię formy. Środki antyadhezyjne umożliwiają łatwe uwolnienie ukształtowanego elementu bez jego uszkodzenia, a także chroni formy i szalunki przez zniszczeniami. Wykorzystywane są w branży gum i tworzyw sztucznych, a także w przemyśle budowlanym.

Zapewne większość z nas spotkała się z tym określeniem, natomiast nie każdy jest w stanie scharakteryzować szeroką grupę związków do jakich należą środki antyadhezyjne. Zatem co to jest środek antyadhezyjny? Termin ten stosuje się w odniesieniu do substancji, które stanowią swoistą barierę pomiędzy formą określonego kształtu bądź elementu, pozwalającą na uproszczony i szybszy proces replikacji, a powierzchnią formowanej części. Warto przyjrzeć się dokładniej tym związkom, gdyż wiele gałęzi przemysłu nie mogłoby dzisiaj istnieć bez stosowania środków antyadhezyjnych, a rosnące zapotrzebowanie na rynku powoduje, że producenci posiadają w swoich ofertach preparaty coraz czystsze, bezpieczniejsze i co ważne  sprzyjające ochronie środowiska naturalnego.

Co to jest antyadhezja?

Adhezja to przylgnięcie, łączenie się powierzchni dwóch materiałów, różnych ciał (stałych lub ciekłych). Powstaje na skutek przyciągania międzycząsteczkowego. Antyadhezja natomiast jest zjawiskiem przeciwnym do adhezji i polega na separacji powierzchni dwóch stykających się ciał w wyniku zastosowania substancji rozdzielających, czyli środków antyadhezyjnych.

Ogólnie rzecz biorąc, większość środków antyadhezyjnych jest tworzona na bazie silikonu, chociaż obecnie stosowane preparaty są dostępne również w formie bezsilikonowej. Silikon pełni funkcje składnika smarującego. Wykorzystywany jest w około 70% procesach produkcyjnych. Jest odporny chemicznie i termicznie, a także jest niepalny. Silikon ma jednak tendencje do przenoszenia się na powierzchnię wytłaczanego wyrobu i trudno go z niej usunąć. W takich przypadkach korzystniejsze będzie zastosowanie preparatów bezsilikonowych. Bazują one na woskach, glikolach czy olejach roślinnych. Mają nieco gorsze parametry pracy w porównaniu z odpowiednikami na bazie silikonu, ale za to nie zanieczyszczają powierzchni wytłaczanego materiału.

Środki antyadhezyjne można także podzielić na dwie kategorie: tworzące powłokę oddzielającą dwie, stykające się powierzchnie oraz na preparaty, które wchodzą w reakcje chemiczną z materiałem, wewnątrz którego się znajdują. Wtedy w wyniku reakcji chemicznej zapobiegamy zjawisku adhezji.

Kiedy należy stosować środki antyadhezyjne?

Odpowiednio dobrany środek antyadhezyjny niweluje siły spójności pomiędzy stykającymi się materiałami. Specjalistyczne produkty tego typu mogą pomóc w zwiększeniu produktywności, wydłużyć żywotność narzędzi, kształtowników czy form. Zmniejsza się ilość braków i defektów, które mogą znacząco przeszkodzić w uzyskaniu zadowalających efektów.

Zalety jakie niesie ze sobą preparat antyadhezyjny:

• większa liczba odformowań pomiędzy aplikacjami,
• zwiększona ilość cykli formowania, przypadająca na zmianę roboczą,
• zazwyczaj niewielka ilość preparatu jaka jest potrzebna do pojedynczego zastosowania, a w związku z tym bardziej ekologiczne środowisko pracy oraz zmniejszone potrzeby magazynowe,
• zredukowana ilość odpadów, np. złomu.

Sposób aplikacji preparatów antyadhezyjnych

Środki antyadhezyjne najczęściej występują w formie aerozoli lub cieczy. Możliwe są różne metody aplikacji, oczywiście uzależnione od formy, konsystencji i lepkości produktu z jaką mamy do czynienia. Nie wahajmy się postępować zgodnie z instrukcjami użytkowania zaproponowanymi przez producenta.

Produkty w formie aerozoli najlepiej rozpylić, na w miarę możliwości oczyszczoną wcześniej powierzchnie. Rozprowadzając preparat warto pamiętać, aby robić to równomiernie. Gdy powierzchnia wymagająca pokrycia preparatem antyadhezyjnym jest spora, warto rozważyć użycie dysz oraz specjalnych rozpylaczy.

Preparaty w formie ciekłej z powodzeniem można rozprowadzać za pomocą pędzla lub wałka. Opłacalne jest to na niewielkich elementach. Jednak do dużych powierzchni najlepiej wykorzystać profesjonalne rozpylacze lub dysze, podobnie jak to ma miejsce w przypadku preparatów antyadhezyjnych w formie aerozoli.

Stosując środki antyadhezyjne należy użyć taką ich ilość, która zagwarantuje zachowanie formy oraz łatwe jej oddzielenie. Nie należy jednak stosować zbyt dużych ilości, ponieważ nadmierne nakładanie preparatów antyadhezyjnych nie spowoduje dodatkowych korzyści, a może jedynie drastycznie zwiększyć koszty. Obecnie stosowane środki antyadhezyjne mają jedną, wspólną cechę: im cieńsza jest warstwa jaką się rozprowadza, tym lepiej.

Jak wybrać odpowiedni produkt?

Używanie środków antyadhezyjnych w sposób znaczący pomaga zapewnić najwyższą jakość wytwarzanych towarów. Ponieważ preparat może mieć wpływ na właściwości samego elementu, właściwy wybór i zastosowanie mają zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia pożądanego efektu. Optymalny środek antyadhezyjny zapobiega uszkodzeniu części, nie gromadzi się na formie lub części formowanej. Zachowuje dobry stan formy w perspektywie długoterminowej. To sprawia, że produkcja jest szybsza, oszczędniejsza i dzięki temu bardziej opłacalna.

Jak zatem wybrać odpowiedni produkt? Warto zwrócić uwagę na kilka podstawowych aspektów:

• Proces i warunki, którym ma być poddana kompozycja. Uwzględnić należy np. czy środek antyadhezyjny będzie w stanie tolerować warunki pracy lub czy jego użycie nie będzie kolidować z kolejnymi krokami takimi jak malowanie bądź klejenie.
• Ważnym aspektem jest cena. Rozważenia wymaga wpływ ceny na jednostkowy koszt określonego elementu, a także powinno się uwzględnić wszelkie powiązane koszty. Przy rozpatrywaniu zakupu środka antyadhezyjnego, bardzo istotne jest, aby kierować się raczej kosztem użytkowania, niż podstawową ceną artykułu, ponieważ w dłuższej perspektywie jest to aspekt, który naprawdę się liczy.
• Należy rozważyć także czas procesu, czyli ile wynosi całkowity okres czasu potrzebny na utwardzenie produktu końcowego

Środki antyadhezyjne do betonu

Właściwości antyadhezyjne znalazły zastosowanie w budownictwie. Nazywane są również środkami lub olejami formierskimi do betonu. Klasyfikuje się je jako:

• olejowe, oznaczane symbolem (O),
• emulsyjne, oznaczane symbolem (E).

Prawidłowo wybrany preparat utworzy powłokę oddzielającą powierzchnię betonu od formy szalunku, będącej najczęściej formą wielokrotnego użycia. W przypadku, gdy środki antyadhezyjne zostaną pominięte, stwardziały beton będzie mocno przylegał do formy. Dzieje się tak dlatego, że cement stanowiący spoiwo w betonie, w wyniku przemian i reakcji utworzy m. in. wodorotlenek wapnia , który oprócz właściwości żrących, odpowiada również za reakcje powierzchniowe. Powłoki antyadhezyjne nie tylko ułatwią pracę związaną z betonowaniem i szalowaniem, ale również sprawią, że powierzchnia betonu będzie gładka i estetyczna. Ewentualne uszkodzenia betonu z reguły wymagają naprawy, aby zapewnić projektowaną trwałość konstrukcji. W przypadku betonów architektonicznych, gdzie oczekuje się określonych efektów wizualnych, może to doprowadzić do jego dyskwalifikacji. Przeczytaj również o dodatkach i domieszkach do betonu.

Środki antyadhezyjne do tworzyw sztucznych

Budownictwo, a w szczególności betonowanie to nie jedyna dziedzina, gdzie z powodzeniem wykorzystuje się powłoki antyadhezyjne. W zasadzie każda specjalność lub czynność technologiczna, gdzie konieczne staje się odwzorowanie formy określonego wyrobu np. ze szkła, ceramiki a także tworzyw sztucznych napotyka na problem związany z oddzieleniem kształtu od formy.

W celu odseparowania kształtu od formy w procesach produkcji tworzyw sztucznych i elastomerów, metodami wtrysku, próżniową oraz tłoczenia, a także podczas formowania i spawania tworzyw sztucznych wykorzystuje się środki antyadhezyjne takie jak: frakcje węglowodorowe niezawierające aromatów, poliamidy czy woski w postaci zawiesin.

Preparaty o właściwościach antyadhezyjnych do zastosowań w technologii polimerów powinny spełniać stawiane im podstawowe wymagania:

• tworzyć na powierzchni jednolitą i trwałą warstewkę,
• nie nawarstwiać się na powierzchni formy,
• przeciwdziałać ewentualnym pęknięciom naprężeniowym,
• wytrzymywać wysoką temperaturę, której poddawane są tworzywa,
• uszczelnić formę.

Tworzywa sztuczne przeznaczone do produkcji zabawek czy opakowań na żywność, muszą spełniać rygorystyczne wymagania i to samo odnosi się do środków antyadhezyjnych wykorzystywanych do ich produkcji.

Oferta Grupy PCC

Niektóre branże, gdzie czynniki antyadhezyjne mają decydujące znaczenie to: samoloty i lotnictwo, motoryzacja, obróbka metali, obróbka gumy, kształtowanie kompozytów i wiele innych. Bez środków antyadhezyjnych ciężko sobie wyobrazić wiele procesów technologicznych. Grupa PCC odpowiada na zapotrzebowanie swoją bogatą ofertą. Przykłady środków antyadhezyjnych, jakie można nabyć w Grupie PCC to:

• ROKAmer PP450

ROKAmer PP450 to poliol. Preparat ten należy do związków polimerowych, posiadających dwufunkcyjną budowę, dzięki obecności dwóch grup hydrofilowych w cząsteczce. Jest produktem antypiennym, rozpuszczalnym w zimnej wodzie Pozytywnym aspektem przemawiającym za produktem niewątpliwie jest wysokie stężenie substancji aktywnej, które uskutecznia działanie tego środka antyadhezyjnego. ROKAmer PP450 to uniwersalny produkt, którego stosowanie jest bezpieczne, a sama substancja jest biodegradowalna.

• Roksol EMB 2

Jest to skomplikowana mieszanina związków chemicznych. Pełni funkcje emulgatora oleju mineralnego, który stosowany jest np. w przemyśle metalurgicznym. Nie zawiera substancji takich jak azotyny, fenole oraz wszelakich związków chloru i baru, które są szkodliwe dla zdrowia. Produkt występuje w postaci klarownej cieczy o właściwościach smarnych i wykorzystywany jest w przemyśle metalurgicznym oraz w przemyśle budowlanym.

• POLIkol 8000

Wkrótce na rynku konsumenci będą mieć możliwość nabycia preparatu o nazwie POLIkol 8000, należącego do grupy polioksyetylenoglikoli. Produkt występuje w postaci stałej, w formie płatków o barwie od białej do jasnożółtej. Taka forma może być sporym udogodnieniem pod względem dozowania czy przechowywania. Ponadto jest to wyrób bezpieczny, nietoksyczny, a także nie powoduje podrażnień skóry. POLIkol 8000 z powodzeniem znajdzie zastosowanie przy produkcji opakowań, w przemyśle budowlanym lub do produkcji ceramiki.